ԵՐԵՎԱՆ, 8 մարտի – Sputnik. «Մայր Հայաստան» հուշարձանը տեղադրվել է Երևանի բարձրադիր վայրում մոտ 60 տարի առաջ: Կնոջ արձանը շատերին է հիացրել և շարունակում է հիացնել. նա սուրը պատյանն է դնում, վահանը ոտքերի մոտ է։ Գրեթե 40 տարի ոչ ոք չգիտեր, որ այս մոնումենտալ հուշարձանը 17-ամյա աղջկա դեմքն ունի, որն այսօր էլ ապրում է Երևանում։
Եվգենյա Մուրադյանը մինչև 2007 թվականը թաքցնում էր, որ հենց ինքն է եղել քանդակագործ Արա Հարությունյանի բնորդուհին։ Բայց ցանկացած գաղտնիք մի օր հայտնի է դառնում։
«Ամաչում էի գլուխ գովել։ Մի անգամ, ի դեպ, ամուսնուս պատմեցի, նա չարձագանքեց։ Նույնիսկ նեղվել էի։ Մի անգամ հարևանները լրագրողներին պատմեցին իմ մասին, և թաքցնելն անիմաստ դարձավ»,-հիշում է Եվգենյան։
Պատմությունը սկսվել է 1962-ին, սովորական երևանյան բանջարեղենի խանութում։ Այնտեղ է հայտնի քանդակագործ Արա Հարությունյանը նկատել աղջկան և հասկացել, որ հենց նրա կերպարանքը պետք է ունենա Մայր Հայաստանը։ Աղջկա մայրը պահպանողական հայացքներ ուներ և կտրուկ մերժել է. իր աղջիկը չի կարող բնորդուհի դառնալ։ Ճակատագիրը, սակայն, այլ կերպ է դասավորվել։
Աղջիկը եղբորը պատմել է քանդակագործի հետ հանդիպման մասին։ Պարզվել է, որ Եվգենյայի եղբայրը գեղարվեսի վարժարանում հենց Հարությունյանի մոտ է սովորում։ Երիտասարդը հարգանքով էր պատմում իր վարպետի մասին և առաջարկել էքրոջը ուղեկցել սեանսների ժամանակ։
Թվում էր՝ անակնկալներ չեն կարող լինել, բայց․․․ երբ արձանը բացվեց, Եվգենյան ապշած էր․ «Մայր Հայաստանը» կպած հոնքերով էր։ Աղջկա հարցին վարպետը կարճ պատասխանեց՝ խրոխտ հայ կինը հենց այսպիսի հոնքեր պետք է ունենա։
«Այն ժամանակ ես ուժեղ կին չէի, բայց «Մայր Հայաստանի» կերպարը պարտավորեցնում էր, որ դառնամ։ Այդ աշխատանքից հետո ավելի համարձակ դարձա, կարծես իմ մեջ արթնացան այդ որակները, որոնք տեսել էր քանդակագործը»,-խոստանում է Եվգենյան։
Կինը վստահ է, որ իր ճակատագիրն էր բնորդ դառնալ այս արձանի համար, որը դարձել է ոչ միայն Երևանի, այլև Հայաստանի խորհրդանիշներից մեկը:
Երբ Եվգենյան չորս տարեկան էր, գնչուները գուշակել էին, որ նա խորհրդանիշ է դառնալու և «վերևից» է նայելու մարդկանց: Այն ժամանակ ո՛չ մայրը, ո՛չ էլ, առավել ևս, աղջնակը չէին հասկացել, թե ինչի մասին է խոսքը, բայց տարիներ անց ամեն ինչ պարզ դարձավ։
Այժմ Եվգենյայի և արձանի միջև անտեսանելի կապ կա։ Նա չի սիրում, երբ անջատում են հուշարձանի լուսավորությունը, իսկ երբ ձյուն է գալիս, զգում է ցուրտը, կարծես կանգնած է այդ բարձունքին։
Եվգենյան իր բնակարանի պատուհանից հաճախ է նայում հուշարձանին և նրա հետ խոսում ազգի ճակատագրի մասին։
«Հայ կինը պետք է սկսի այդ կապը։ Տղամարդիկ չէ, հայ կինը։ Բոլորին խնդրի, ասի՝ միացեք, իրար մեջք մեջքի տվեք, թիկունք եղեք»,-վստահ է Մուրադյանը։
Նշենք, որ «Մայր Հայաստան» հուշարձանի բարձրությունը պատվանդանի հետ միասին 54 մետր է կազմում: Պատվանդանը կառուցվել է դեռևս 1950 թվականին, սկզբում դրա վրա Ստալինի արձանն էր։ Բայց հուշարձանը ապամոնտաժեցին, իսկ 1967-ին դրա փոխարեն կանգնեցրին «Մայր Հայաստանի» 22–մետրանոց արձանը։ 1970 թվականին հուշարձանի հիմքում բացվել է թանգարան, որը գործում է մինչ օրս։