Իրանցիները կտրուկ շրջադարձեր չցանկացան. փորձագետը` խորհրդարանական ընտրությունների մասին

ԵՐԵՎԱՆ, 4 մարտի – Sputnik. Իրանում անցկացված խորհրդարանական ընտրությունները ցույց տվեցին, որ այդ երկրի բնակչությունը չի ցանկանում կամ պատրաստ չէ արմատական փոփոխությունների ներքին և արտաքին քաղաքականությունում, կարելի է ասել` ներկայիս ստատուս քվոն շատ առումներով կպահպանվի։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում այս տեսակետը հայտնեց արևելագետ Արմեն Պետրոսյանը։

Իրանում մարտի 1-ին անցկացվել են Մեջլիսի և Իրանի փորձագետների խորհրդի ընտրություններ: Համապետական մասնակցությունն աննախադեպ ցածր է եղել` 41 տոկոս, մայրաքաղաքում` 24 տոկոս։ Պաշտոնյաները կանխատեսում էին, որ վերջնական ցուցանիշն ավելի բարձր կլինի, քան 2020 թվականի վերջին ընտրարշավի ժամանակ գրանցված 42,5%–ը, բայց դրանից էլ ցածր ցուցանիշ գրանցվեց։

Արմեն Պետրոսյանի խոսքով` ընտրությունների նկատմամբ նման ցածր հետաքրքրությունը խոսում է ներքաղաքական գործընթացների նկատմամբ իրանական հասարակության անտարբերության և ներքին փոփոխությունների առումով լուրջ ակնկալիքների բացակայության մասին։ Իրանում մեծանում է այն մարդկանց թիվը, որոնք համոզված են, որ ընտրություններից քիչ բան է կախված ներքին փոփոխությունների, առավել ևս իշխանափոխության առումով:

Փորձագետը ևս մեկ կարևոր հանգամանք է համարում պայմանական պահպանողականների հաղթանակը «բարեփոխիչների» նկատմամբ. նրանք ստացել են խորհրդարանական տեղերի մոտ 60%–ը։ Այսպիսով, Իրանի նոր խորհրդարանը ուժերի դասավորվածության առումով գրեթե նույնն է լինելու, ինչ նախորդ գումարման Մեջլիսը: Արևելագետը նշում է, որ իրանցիների ակնկալիքները սեփական իշխանություններից բարեփոխումների և փոփոխությունների առումով մեծապես բխում են արտաքին, տարածաշրջանային կոնյուկտուրայով, հարևանների կամ գլոբալ խաղացողների հետ Իրանի հարաբերությունների առանձնահատկություններով։

Ասվածն իհարկե չի նշանակում, որ իրանական ռեժիմի աշխարհաքաղաքական մրցակիցները չեն փորձի երկիրը խարխլել ոչ ընտրական գործիքներով։ Այն փաստը, որ քաղաքացիների մի մասը դժկամությամբ է գնում ընտրատեղամասեր, հող է նախապատրաստում հակասահմանադրական ճանապարհով փոփոխությունների հասնելու փորձերի համար։ Իրանի դեպքում դա հատկապես արդիական է՝ հաշվի առնելով երկրում վերջին 4-5 տարվա ընթացքում տեղի ունեցած հզոր բողոքների շարքը։ Փորձը ցույց է տալիս, որ ցանկացած մասնավոր դրվագ կարող է հակակառավարական ակցիաների ալիք առաջացնել ամբողջ երկրում։ Այդպես էր, օրինակ, 2022 թվականի աշնանը, երբ 22-ամյա աղջկա ձերբակալությունից և սպանությունից հետո երկրում զանգվածային ցույցեր և բախումներ սկսվեցին ուժայինների հետ, և այդ բախումների ընթացքում մոտ 200 մարդ մահացավ։

Փորձագետը կարծում է, որ Իրանը կշարունակի հատուկ ուշադրություն դարձնել Հարավային Կովկասի երկրների, մասնավորապես Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ հարաբերություններին: Իրանը ձգտում է ամեն կերպ մանևրել և խուսափել զինված հակամարտությունների մեջ ներքաշվելուց, և այդ սխեման կպահպանվի։ Պետրոսյանի կարծիքով` Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների դեպքում առաջին հերթին շեշտը կդրվի տնտեսական բաղադրիչի վրա։ Իրանի կողմից Ադրբեջանի ներքին կյանքին միջամտելու հնարավորություններն այժմ նկատելիորեն սահմանափակ են, հատկապես Ադրբեջանում շիա գործիչների ձերբակալությունների լույսի ներքո: Ու քանի որ հնարավոր չէ խաղարկել կրոնական գործոնը, Իրանի համար ազդեցության լծակների պահպանման համատեքստում կարևոր է մնում տնտեսությունը, ենթակառուցվածքների զարգացումը և այլն:

Հայաստանի պարագայում Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը փորձելու է լրացնել անվտանգության որոշակի վակուումը, որն առաջացել է հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա դժվարությունների պատճառով:

Իրանը բազմիցս հայտարարել է, որ պատրաստ է աջակցել Հայաստանին անվտանգության ապահովման գործում, խոսել է տարածաշրջանային սահմանների փոփոխության անթույլատրելիության մասին։