Լոնդոնցի փաստաբանը Գառնիում աջակցում է հայկական գորգագործության զարգացմանն ու տարածմանը

ԵՐԵՎԱՆ, 15 հոկտեմբերի – Sputnik, Արամ Գարեգինյան. Հայաստանում գորգագործությունը փորձում են վերակենդանացնել և զարգացնել մեկ տասնյակից ավելի նախաձեռնությունների միջոցով՝ վերապատրաստման դասընթացներ, պոպուլյարիզացիայի ծրագրեր, բիզնես նախագծեր։

Այս գործում իր ներդրումն ունի բրիտանացի մի իրավաբան, որը ծնվել և մեծացել է Լոնդոնի կենտրոնում, հայկական արմատներ չունի։ 2020 թվականին Կառլ Ուլբրիխտը հիմնել է Արհեստների զարգացման հիմնադրամը (Handicrafts Development Foundation), որը շուկայում գործում է «Գառնու արհեստների կենտրոն» (Garni Crafts Centre) անվանումով։ Կազմակերպությունը զբաղվում է Գառնիում արտադրված գորգերի վաճառքով, սակայն ոչ առևտրային հիմունքներով: Ուլբրիխտը վաճառքից տոկոս կամ որևէ այլ շահույթ իրեն չի պահում, և ամբողջ եկամուտը փոխանցում է գորգագործուհիներին:

Երեք տարի առաջ Ուլբրիխտը Շվեյցարիայի զարգացման գործակալության դրամաշնորհով Գառնիի կանանց համար գորգագործության դասընթացներ է անցկացրել՝ մասնագետներ հրավիրելով Երևանից և Գորիսից, ինչպես նաև հաստոցներ է գնել: Հիմա այդ դասընթացների 6-7 շրջանավարտները վաճառքի նպատակով պատրաստում են գորգեր և ձեռագործ այլ իրեր՝ բրդյա և բամբակյա։ Ուլբրիխտը, մեզ հիանալի հայերենով դիմելով, հիշեցնում է, որ խավով և առանց խավի գորգերը հայերեն տարբեր կերպ են կոչվում՝ գորգ և կարպետ:

«Առայժմ մեր վաճառքները շատ չեն, ուստի չենք կարող հիմնական աշխատանք ապահովել, ավելի շուտ կողքից գործ է։ Այդ պատճառով մեր վարպետ կանայք ամսական մեկ-երկու իր են պատրաստում, երբեմն մի քիչ շատ»,-ասում է Ուլբրիխտը, որը փոքրիկ տաղավարով ներկայացել էր օրերս Երևանում կայացած PanArmenian Expo ամենամյա ցուցահանդեսին։

Ցուցահանդեսին, ի թիվս այլ բաների, ներկայացված է նաև ամենաերիտասարդ գորգագործի՝ 11-ամյա տղայի աշխատանքը։ Թեև գորգագործությունը Հայաստանում ավանդաբար կնոջ գործ է համարվում, բայց տղան, որն այդ արհեստը սովորել է մորից, արդեն բավական առաջընթաց ունի:

«Հիմա ուզում ենք նոր դասընթացներ անցկացնել Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածների համար, որոնցից շատերը մասը գտնվում են Կոտայքի մարզում։ Մեր նախագիծը ներկայացնելու ենք բոլոր շահագրգիռ կողմերին: Հուսով ենք, որ դա կօգնի ավելի մեծ ֆինանսավորում ստանալ: Այդ դեպքում մենք կարող ենք գոնե փոքր եկամուտ ապահովել նաև այդ մարդկանց համար», -հավելեց նա։

Ուլբրիխտն այս գործում ոչ միայն կազմակերպիչ է, այլև ինքնուս դիզայներ (հիշեցնենք՝ կրթությամբ իրավաբան է)։ Նրա ոգեշնչման աղբյուրները Երևանի թանգարանների, Վերնիսաժի գորգերն են և ծնողների՝ Լոնդոնի Համերսմիթ թաղամասում գտնվող տան գորգերը։

«Իմ այս հոբբիի համար ծնողներիս եմ պարտական։ Նրանք տեքստիլի գիտակներ են, մեր պատերին միշտ ամենատարբեր գորգեր են եղել, և դրանց շնորհիվ ես սովորել եմ գնահատել բնական գույները, տարբեր երկրների և ժողովուրդների զարդանախշերը»,-ասում է Կառլը գրեթե կատարյալ հայերենով։

Գառնիում հայտնվելը պատահականություն չէր․ Կառլն ավելի քան 30 տարի աշխատել է Հայաստանում, տարբեր նախագծերում։ Առաջին անգամ Հայաստան եկել է 1991-ին և մի քանի ամիս անգլերենի կամավոր ուսուցիչ է աշխատել դպրոցում։ Այնուհետև տարիներ շարունակ աշխատել է այստեղ որպես իրավաբան (իր գործունեության ընթացքում կազմել է իրավաբանական տերմինների առաջին անգլերեն-հայերեն բառարանը), հետագայում մասնակցել է Միջազգային համագործակցության գերմանական գործակալության (GIZ) նախագծերին։ Ուլբրիխտը բրիտանական և գերմանական արմատներ ունի, կատարյալ տիրապետում է այդ երկու լեզուներին։ Իսկ հայերենը մասամբ ինքնուրույն է սովորել, մասամբ՝ մասնավոր դասերով։

Նախագծի զարգացմանը զուգահեռ Ուլբրիխտը Հայաստանում գորգագործության ոլորտում ծանոթությունների լավ ցանց է ստեղծել։ Դրա շնորհիվ Գառնիում ստեղծված աշխատանքներն իրավամբ կարելի է զուտ հայկական անվանել։ Բրդյա թելերը նա գնում է Ամասիայից, իսկ հաստոցները՝ Գորիսից։ Երկուսն էլ ձեռքով են պատրաստվում, իսկ թելերը միայն բնական ներկերով են ներկվում։ Ավելին, թել արտադրողները հայտարարում են, որ, ի թիվս այլ բաների, նաև տորոն են օգտագործում։ Այդ ներկատու արմատը դարեր շարունակ օգտագործվել է հայկական գորգագործության մեջ՝ կարմիրի տարբեր երանգներ ստանալու համար։

Սակայն Ուլբրիխտը չի հանձնվում և պատրաստ է իր ստեղծած գործում թե՛ ժամանակ, թե՛ ռեսուրսներ ներդնել։