Բայրաքթար. անօդաչու թռչող սա՞րք, թե՞ Թուրքիայի հաջորդ նախագահ

Եթե, իհարկե, նա 2028 թվականին կատարի խոստումը և չփորձի երկարաձգել պաշտոնավարումը։ Իսկ նման հնարավորություն կա, ընդ որում երկու տարբերակով։

Առաջինը՝ այն պարզունակ սցենարն է, որը կիրառում են բռնապետական հակումներ ունեցող բազմաթիվ առաջնորդներ։ Փոխում ես Սահմանադրությունը և ամրագրում, որ վերընտրվելու իրավունք ունես մինչև կյանքիդ վերջը։ Եվ երկրորդ տարբերակը՝ մինչև պաշտոնավարման ժամկետիդ ավարտը հրաժարական ես տալիս և կրկին ընտրվում ևս 5 տարով։ Շատ ծանոթ եղանակ է, չէ՞։

Բոլոր դեպքերում փաստենք, որ եթե ռազմական գործողությունները հմտորեն վարելու, սահմանների անձեռնմխելիությունն ապահովելու, դիվանագիտական աշխատանքի նրբություններին տիրապետելու, նույնիսկ քաղաքակիրթ ոստիկանություն ստեղծելու բնագավառում իշխող թիմի անդամների ունակությունները խիստ կասկածելի են, ապա իրենց իշխանությունը պահելու և երկարաձգելու կարողություններն ակնհայտ են։

Բայց դառնանք Էրդողանի փեսային։ Որոշ վերլուծաբաններ համոզված են, որ հենց 43-ամյա Սելջուկ Բայրաքթարը, որն ամուսնացած է Էրդողանի կրտսեր դստեր հետ, դառնալու է նրա հետնորդը երկրի նախագահի պաշտոնում։ Այս գործարարի ազգանունը հայտնի է ոչ միայն Թուրքիայում, այլև ողջ աշխարհում։ Եվ դա հասկանալի է ՝ անօդաչու թռչող սարքերը հիմա օգտագործում են ուկրաինացիները, իսկ 2020 թվականի աշնանը դրանք մեծապես նպաստեցին Ադրբեջանի հաղթանակին։ Մասնագետներից մեկը նշել է. «Բայրաքթարները դարձել են 21-րդ դարի Կալաշնիկով, նրանք վեց անգամ ավելի էժան են, քան Ամերիկայում և Իսրայելում պատրաստված անօդաչուները, իսկ դա չափազանց կարևոր է, որովհետև առավելագույն արդյունքը ստացվում է այն ժամանակ, երբ դրանք օգտագործվում են, այսպես ասած, երամներով»։

«Մեր ընտանիքը սկսել է անօդաչու սարքեր արտադրել 2000 թվականից, այնինչ Ռեջեփ Էրդողանի աղջկա հետ ես ծանոթացել և ամուսնացել եմ 16 տարի անց»,– մի անգամ ասել է Սելջուկ Բայրաքթարը։

Իսկապես, դեռ 2005 թվականին ամերիկյան առաջատար համալսարաններում սովորելուց հետո Սելջուկը վերադարձել է Թուրքիա և բարձրաստիճան զինվորականներին ցուցադրել դրոնները, որոնց մասին այն ժամանակ շատերը գաղափար էլ չունեին։ Ոմանք չհավատացին նաև, երբ երիտասարդ ձեռներեցն ասաց. «Եթե իմ նախագիծը ֆինանսավորվի, ուղիղ 5 տարուց Թուրքիան այս տեխնոլոգիայով առաջ կընկնի աշխարհի բոլոր երկրներից»։

Միշտ մտածել եմ՝ մենք, հայաստանցիներս էլ ժամանակին դրոնների մասին շատ աղոտ պատկերացում ունեինք, բայց, լավ, ողջ սփյուռքո՞ւմ էլ չգտնվեց գոնե մեկը, որ գար ու նույն բանն ասեր մեր զինվորականներին։ Թեև այստեղ երկրորդ հարցն էլ է ծագում՝ իսկ Հայաստանի կառավարությունը կֆինանսավորե՞ր։

Ինչևէ, ուղիղ 10 տարի առաջ թուրքական բանակը ստացավ «Bayraktar TB2» մարտական դրոնների առաջին խմբաքանակը, որը լայնորեն օգտագործվեց Քրդստանի բանվորական կուսակցության ռազմականացված կազմավորումների դեմ։ Հետո սկսվեց օտարերկրյա գնորդների հոսքը, և անօդաչուները կիրառվեցին Լիբիայում, Եթովպիայում, Լեռնային Ղարաբաղում։ Ի դեպ, ոչ բոլոր վերլուծաբաններն են համաձայն, որ Էրդողանի դստեր հետ ամուսնությունը որևէ էական նշանակություն չունեցավ Սելջուկ Բայրաքթարի բիզնեսի համար։ «Ֆայնենշլ թայմսը» փաստել է. «Ընտանեկան կապերը մեծապես նպաստել են Բայրաքթարի ընկերության բարգավաճմանը։ Թուրք բարձրաստիճան չինովնիկները փաստորեն անուղղակիորեն սկսեցին զբաղվել անօդաչուների վաճառքով` գովազդելով դրանք օտարերկրյա կառավարությունների ներկայացուցիչների հետ իրենց բոլոր բանակցություններում ու հանդիպումներում»։

Թուրքական մամուլը նկատել է՝ «Բայրաքթարների» մասին գովեստով և ակնածանքով են խոսում նույնիսկ Էրդողանի ամենախիստ քննադատներն ու հակառակորդները։ Զարմանալու բան չկա՝ անօդաչուները դարձել են ժամանակակից Թուրքիայի նոր բրենդը։ Հայաստանինը մնացել է ծիրանը։ Հա, մեկ էլ դեմոկրատիան։