Արևմուտքի և ԱՄՆ–ի վերջնանպատակը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև նոր պատերազմ հրահրելն է, որի համար էլ ընդլայնում է դիտորդական առաքելության գործունեությունը ՀՀ տարածքում։ Այս մասին Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց «Լույս» տեղեկատվական-վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հայկ Այվազյանը։
Օրեր առաջ ԵՄ դիտորդական առաքելության ղեկավարը հայտարարել էր ՀՀ–ում իրենց գործունեության ընդլայնման մասին` նշելով, որ երեք լրացուցիչ դաշտային գրասենյակ կբացվի Կապանում, Իջևանում և Եղեգնաձորում։
Այվազյանի խոսքով` Հայաստանում ԵՄ առաքելությունը ոչ թե քաղաքացիական անձանց խումբ է, ինչպես դա ներկայացվում է հանրությանը, այլ ՆԱՏՕ – ի երկրների հատուկ ծառայությունների և ուժային գերատեսչությունների աշխատակիցներ, որոնք լուծում են մի քանի խնդիրներ, ներառյալ տեղեկատվության հավաքումն ու հետախուզումը, ինչպես նաև ՀՀ–ի տարածքում ռուսական զինված ուժերի տեղաշարժի մոնիտորինգը։
«ԵՄ առաքելության ընդլայնումը նշանակում է Արևմուտքի նոր խնդիրների ընդլայնում Հայաստանի տարածքում։ ԱՄՆ-ն և նրա դաշնակիցները ծրագրում են ապակայունացնել Հարավային Կովկասը և նոր պատերազմ հրահրել, ուստի ԵՄ առաքելության կողմից նրանց հասնող տեղեկատվությունը ճիշտ պահին կօգտագործվի հենց Երևանի և Բաքվի միջև կանխամտածված նոր էսկալացիա հրահրելու նպատակով»,–կարծում է փորձագետը։
Այվազյանը չի բացառում, որ նրանց մեջ կան նաև պատրաստված դիպուկահարներ, որոնք անհրաժեշտության դեպքում կարող են լուրջ սադրանք առաջացնել Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին։
«Պատահական չէ, որ վերջերս Հայաստան են այցելել ԱՄՆ Պենտագոնի բարձրաստիճան ներկայացուցիչներ, հատուկ ռազմական գործողությունների կազմակերպման ոլորտի մասնագետներ, մասնավորապես նրանցից մեկը վերլուծաբան է, մյուսը ՝ զինվորական: Այս երկու անձն էլ ակտիվ մասնակցություն են ունեցել Մերձավոր Արևելքում ռազմական հակամարտությունների կազմակերպմանը»,–ասում է նա։
Զուգահեռաբար ԱՄՆ-ն Բաքվին դրդում է ռազմական գործողությունների Իրանի դեմ, որպեսզի եթե չստացվի մի էսկալացիան կյանքի կոչել, ապա փորձի իրականացնել մյուսը։ Վերլուծաբանի կարծիքով՝ Հայաստանի իշխանությունները միտումնավոր սպասարկում են Արևմուտքի այդ օրակարգը ՝ հաշվի առնելով այն քաղաքականությունը և այն հայտարարությունները, որոնք այսօր հնչում են բարձրաստիճան հայ պաշտոնյաների կողմից։
Ինչ վերաբերում է ՀԱՊԿ–ի կողմից դիտորդական առաքելության տեղակայմանը ՀՀ տարածքում` Այվազյանը նշում է, որ ՀՀ իշխանությունները ստում են, երբ ասում են, թե ՀԱՊԿ-ը չի ուզում մեզ օգնել։ ՀԱՊԿ-ն արդեն տևական ժամանակ պատրաստ է ՀՀ–ին ռազմատեխնիկական աջակցություն ցուցաբերել։ Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության նոր հայեցակարգից հստակ երևում է, որ հակառակը` ՌԴ–ն նպատակ է դնում ամրապնդել իր դիրքերը իր համար կենսական նշանակություն ունեցող տարածքներում։ Մինչդեռ ՀՀ իշխանությունները հրաժարվում են դրանից ՝ հիմնավորելով, որ քաղաքական գնահատականներ չեն հնչում։
«Հայաստանի իշխանությունները մշտապես օրինակ են բերում Ղազախստանում հունվարյան իրադարձությունները և այն, որ Հայաստանն անմիջապես այնտեղ ուղարկեց ՀԱՊԿ խաղաղապահ ուժեր ՝ առանց որևէ նախապայմանի։ Սակայն ոչ ոք չի խոսում այն մասին, որ այն ժամանակ հայկական իշխանության ներկայացուցիչներից ոչ ոք ոչ մի քաղաքական գնահատական չի պահանջել Ղազախստանում տեղի ունեցած իրադարձությունների կապակցությամբ։ Իսկ Հայաստանն այսօր պահանջում է հատկապես այն ժամանակ, երբ Ռուսաստանն այստեղ միջնորդ է»,–նշում է նա ու հավելում՝ եթե Մոսկվան պաշտոնապես հայտարարի, որ Ադրբեջանին ագրեսոր է ճանաչում, դա կնշանակի, որ այլևս չի կարողանա զսպել Բաքվին։
«Այսինքն` միջնորդությունը պահելու համար ՌԴ-ն, բնականաբար, ձգտում է ավելի շատ գետնի վրա հարցեր լուծել, քան քաղաքական գնահատականներ տալ։ Ֆրանսիան հինգ րոպեն մեկ հայտարարություն է անում, օրը մեջ մի բան ասում, դա ի՞նչ է փոխում»,– ասում է վերլուծաբանը։
Արևմուտքի կողմից ՀՀ-ին առաջարկվող անվտանգային համակարգի մասին խոսելիս` նա համեմատություն է անցկացնում Ուկրաինայի հետ` նշելով, որ Արևմուտքը նաև այնտեղ «անվտանգային համակարգ» ստեղծեց` պատրաստեց պատերազմի ՌԴ-ի դեմ, իսկ այսօր այդ պատերազմում զոհվում են հարյուրհազարավոր ուկրաինացիներ։
«Չստացվե՞ց, որ ԱՄՆ-ն զոհաբերեց Ուկրաինային։ Դա է Արևմուտքի անվտանգային համակարգը։ Նա ուզում է քո տարածքում ստեղծել ռազմական ներկայություն և քեզ զոհաբերել ՌԴ–ի դեմ պատերազմում»,– հավելեց Այվազյանը։
Այնուամենայնիվ Sputnik Արմենիայի զրուցակիցը վստահ է, որ եթե Հայաստան գա ՀԱՊԿ մոնիթորինգային խումբը, ապա սահմանին էսկալացիա չի լինի, իսկ ԵՄ քաղաքացիական առաքելությունը սուր անկյունները հարթեցնելու խնդիր չունի։
Հիշեցնենք, որ ապրիլի 20-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խորհրդարանում լրագրողներին ասել էր, որ Հայաստանը պատրաստ է ՀԱՊԿ առաքելության տեղակայմանը, սակայն այդ ուղղությամբ քննարկումները շարունակվում են:
ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը մարտի 20-ին Մոսկվայում ռուս գործընկերոջ հետ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ նշել էր, որ ՀԱՊԿ առաքելություն ուղարկելու որոշման նախագիծը սեղանին է, նախագծի վրա աշխատանքները շարունակվում են: Միևնույն ժամանակ, Երևանը գործընկերներից քաղաքական գնահատական է ակնկալում Ադրբեջանի 2022 թ. սեպտեմբերյան ագրեսիայի հետ կապված։