«Ռոսատոմը» կարող է «Նաիրիտում» արտադրություն բացել. դա կօգնի՞ գործարանի վերաբացմանը

«Ռոսատոմ» ռուսական պետական կորպորացիան «Նաիրիտ» գործարանի վտանգավոր թափոնները վնասազերծելու նախագիծ է քննարկում։ Օրերս կորպորացիայի պատվիրակությունը կրկին հանդիպել է ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանի հետ։

«Ռոսատոմը» ունի նաև ոչ ատոմային տեխնոլոգիաներում մասնագիտացած ստորաբաժանումներ (այդ թվում` վտանգավոր թափոնների վերամշակման ուղղությամբ)։ Գործարանում պահվող մի շարք նյութեր պահանջում են անդադար հսկողություն, այլապես կարող են հրդեհ կամ պայթյուն առաջացնել։ Դրանք պահանջում են անընդհատ վերահսկողություն և ծախսեր։ Եթե այդ նյութերը վերամշակվեն, նման ծախսեր չեն պահանջվի։

Բացի այդ, ծրագիրը կարող է ներառել նաև առողջապահության ինդուստրիայի թափոնների վերամշակում (ներարկիչների, բժշկական դիմակների և այլն), այդ թվում` հարևան Վրաստանից, որտեղ վերամշակման այդպիսի օբյեկտ չկա։

«Ռոսատոմի» մասնագետները նախնական գնահատել են թե՛ «Նաիրիտում» առկա թափոնների ծավալը, թե՛ բժշկական թափոնների` տարեկան գոյացող ծավալներն ու դրանց տեղափոխման ծախսերը։ Ըստ նախնական ենթադրությունների` արտադրությունը կարող է լինել առնվազն ոչ վնասաբեր։

Այսպիսով հնարավոր կլինի ձերբազատվել «Նաիրիտում» կուտակված վնասակար նյութերից` առանց գործարանը վերացնելու. հակառակը` այնտեղ նոր արտադրություն կստեղծվի։ Իսկ «Ռոսատոմի» նման խոշոր ու վստահելի ընկերության ներգրավվածությունը թույլ կտա ներդրողներ ներգրավել արդեն գործարանի բուն արտադրական պրոցեսը վերագործարկելու համար։

Գործարանը Խորհրդային Հայաստանի խոշորագույն քիմիական արտադրությունն էր, թողարկում էր տասնյակ արտադրատեսակներ, այդ թվում` սինթետիկ կաուչուկ և մի շարք քիմիական թթուներ։ Փակվեց 1989–ին և վերագործարկվեց 90-ականներին, որից հետո կրկին փակվեց 2010թ. ապրիլին, այն բանից հետո, երբ պետությունը գործարանը վաճառեց «Rhinoville» ընկերությանը (որի սեփականատերերը չէին բացահայտվում)։ Վաճառքից հետո ընկերությունը վարկ վերցրեց ԱՊՀ միջպետական բանկից, որը չմարեց, գործարանի վրա էլ թողեց մի քանի տասնյակ միլիարդ դրամի պարտքեր։ 2015 թվականին, երբ գործարանը սնանկ ճանաչվեց, այն վերադարձվեց պետությանը, սակայն չվերագործարկվեց (թեև պարտատերերի գերակշիռ մասը պետական սուբյեկտներ են` հանձինս ՊԵԿ–ի և Երևանի ՋԷԿ–ի)։