Եթե ընտրությունները կայանային այսօր. հարցումների ոչ միանշանակ արդյունքները

Այն է՝ «Տեսնելով, որ սոցիոլոգիական հարցման արդյունքները ձեզ համար անբարենպաստ են, կարող եք անել երկու բան. առաջին՝ ծաղրել և հերքել այդ արդյունքների նշանակությունը, և երկրորդ՝ պնդել, որ հասարակական կարծիքը խիստ փոփոխական է»։ Այս խորհուրդները շատ լավ սերտել են Հայաստանի իշխանությունները։

Հարցնում ես՝ ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այն հանգամանքը, որ ըստ «Գելափ» ընկերության օրերս հրապարակած տվյալների, ձեր օգտին այսօր պատրաստ է քվեարկել ընտրողների ընդամենը 17 տոկոսը, այնինչ, ժամանակին 70 տոկոսանոց վարկանիշ ունեիք։ Հեգնական ժպիտով պատասխանում են՝ իսկ չե՞ք հիշում, որ այդ նույն ընկերությունը խորհրդարանի անցած տարվա արտահերթ ընտրությունների հենց նախօրեին պնդում էր, թե մենք պարտվելու ենք, այնինչ, մեծամասնություն կազմեցինք պառլամենտում։ Ի′նչ կարող ես ասել՝ սա անհերքելի ճշմարտություն է։

Իհարկե, անկումն ավելի քան ակնհայտ է։ Բայց իշխանավորները կրկին կարող են հեգնել՝ մենք գոնե 17 տոկոս ունենք, ընդդիմադիրների ցուցանիշներին նայեք։ «Ո՞ւմ օգտին կքվեարկեիք, եթե խորհրդարանական ընտրությունները կայանային այս շաբաթ կամ կիրակի օրը» հարցին ընտրողների ընդամենը 4,5 տոկոսն է տվել «Հայաստան» դաշինքի անունը։ Այսինքն, նույնիսկ եթե հաշվի առնենք, որ այդ դաշինքն այլևս փաստորեն գոյություն չունի, ու երկրորդ նախագահի կուսակցությանը արդեն ոչ թե յոթ, այլ ընդամենը 5 տոկոս է պետք խորհրդարան անցնելու համար, այդ խնդիրն էլ, ըստ հարցումների, կլինի անլուծելի։

Մնացած քաղաքական ուժերի մասին խոսելն ավելորդ է։ «Պատիվ ունեմ» դաշինքը կստանար 2,2 տոկոս, ժամանակին հզոր խմբակցություն ունեցած «Բարգավաճ Հայաստանի» օգտին կքվեարկեր ընտրողների 1,3 տոկոսը, իսկ առաջին նախագահի Հայ ազգային կոնգրեսը իսկի կես տոկոս քվե էլ չէր ստանա։

Իհարկե, շատ ճիշտ եք, Ազգային ժողովը առանց ընդդիմության երբեք չի մնա, թեկուզ այն պատճառով, որ նույնիսկ օրենսդրությունն է պահանջում, որ պատգամավորների առնվազն մեկ երրորդը ներկայացնի ընդդիմությունը։ Բայց նոր խորհրդարանում, միևնույն է, ամենամեծ խմբակցությունն ունենալու է այն նույն ուժը, որը հիմա էլ է գերիշխում պառլամենտում։ Արդյոք գիտակցո՞ւմ են այս պարզ ճշմարտությունը նրանք, ովքեր շարունակ կրկնում են՝ փողոցային պայքարը ոչինչ չտվեց, այժմ իշխանափոխություն իրականացնելու միակ միջոցը արտահերթ ընտրություններն են։ Գոնե անցած արտահերթ ընտրությունները դաս լինեին։

Եվ այնուամենայնիվ, «Գելափը» առնվազն մի թիվ հրապարակել է, որի հավաստիությունը երևի որևէ մեկի մոտ կասկած չի հարուցում՝ հարցվածների գրեթե կեսը՝ ավելի քան 47 տոկոսը, խոստովանել է. «Չեմ քվեարկի որևէ քաղաքական ուժի օգտին»։ Համաձայնե′ք, այս նիհիլիստական տրամադրությունը միանգամայն հասկանալի է. իշխանական կուսակցությունը, որը ժամանակին խոսում էր ինքնորոշման իրավունքի մասին, և որի առաջնորդը հայտարարում էր, թե Արցախը Հայաստան է, հիմա արդեն ընդհանրապես խրտնում է «ինքնորոշման իրավունք» հասկացությունից և հրաժարվում է քվեարկել ընդդիմության ներկայացրած նախագծի օգտին, որում գրված է, թե Արցախը չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում։

Մյուս կողմից, ընտրողը, որն ընդդիմությունից կոնկրետ գործողություններ էր ակնկալում, պարզապես ֆիզիկապես հոգնել է մայրաքաղաքի փողոցներով ու պողոտաներով անվերջ քայլելուց։ Բայց արդյոք ընդդիմադիրները գիտակցո՞ւմ են, որ «Գելափի» արձանագրած այս ընդհանուր ընտրական պասիվությունը խիստ վտանգավոր է հատկապես իրենց համար։ Որովհետև հայտնի է. Հայաստանի անխտիր բոլոր իշխանությունները առնվազն մի գործում չափազանց հմուտ էին՝ ամենատարբեր ձևերով կարողանում էին մոբիլիզացնել իրենց ընտրազանգվածին։

Երևի նաև դա է պատճառը, որ իշխանությունները հպարտորեն անվանում են Հայաստանը ժողովրդավարության բաստիոն, իսկ իրականում այդ բաստիոնում ընդդիմությունը երբեք իշխանության չի եկել ընտրությունների միջոցով։

Ինչ վերաբերում է սոցիոլոգիական հարցումներին, միշտ հիշում են իտալացի դերասան Տոտոյի ասածը. «Հասարակական կարծիքի ուսումնասիրությունները հիմնվում են այն սխալ ենթադրության վրա, ըստ որի, հասարակությունը կարծիք ունի»։