Եթե հաշվի առնենք ՀԱՊԿ–ի գործունեության որոշակի յուրահատկությունը, ապա կազմակերպության կողմից ՀՀ–ին ուղղված առաջարկներն ըստ էության բավականին առողջ արձագանք էր առկա իրողություններին։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը։
ՀԱՊԿ–ի գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը հայտարարել էր, որ կազմակերպության կողմից որպես օգնություն Հայաստանին առաջարկվել են և՛ քաղաքական-դիվանագիտական, և՛ ռազմական միջոցառումներ, այդ թվում՝ առաքելության ուղարկում հայ-ադրբեջանական սահման (որտեղ սեպտեմբերի 13-ին Ադրբեջանը լայնածավալ ագրեսիա էր սկսել ՀՀ ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ - խմբ.)։
«ՀԱՊԿ–ի որոշումը պայմանավորված է այն գործողություններով, որոնք մինչ այդ տվյալ կազմակերպությունն իրականացրել էր։ Օրինակ` դիտորդական առաքելություն էր եկել գլխավոր շտաբի պետի գլխավորությամբ և այցելել ամենավտանգավոր կետեր, այդ թվում` Ջերմուկ։ Այդ առաքելությունը գնահատական էր տվել կատարված իրողություններին ու համապատասխան առաջարկներ ներկայացրել»,– հիշեցրեց քաղաքագետը։
Մաթևոսյանի դիտարկմամբ` ադրբեջանական վերջին ագրեսիայից հետո մեր հանրության տրամադրություններն այնպիսին էին, որ ցանկալի էր, որպեսզի ՀԱՊԿ–ն անմիջապես գործողություններ իրականացնի, այն դեպքում, երբ այդ նույն սեպտեմբերյան իրադարձությունների ժամանակ անգամ ՀՀ իշխանության ներկայացուցիչները տեղի ունեցածն անվանում էին սահմանային միջադեպ, իսկ ԱԺ–ն լրահամալրման վերաբերյալ հատուկ օրինագիծ չընդունեց և ռազմական դրություն չհայտարարեց։
Անդրադառնալով այն հարցին, թե ինչ կապ ունի Հայաստանում կայացած ՀԱՊԿ գագաթնաժողովում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից փաստաթղթերի չստորագրումը տվյալ որոշման հետ, մեր զրուցակիցն ընդգծեց, որ պետք է ճիշտ հասկանալ, թե կոնկրետ կառույցից ինչ կարող ենք ակնկալել։ Ըստ նրա` ՀԱՊԿ–ն այն կառույցը չէ, որը քաղաքական գնահատականներ է տալիս, այլ կոչված է ռազմական գործողություններ իրականացնել, ռազմական աջակցություն ցուցաբերել, հետևաբար անհրաժեշտ է ճիշտ թիրախավորել, թե ումից ինչ սպասելիքներ պետք է ունենալ։
«Եթե ՀԱՊԿ–ը կամ Ռուսաստանը հայ–ադրբեջանական կոնֆլիկտում ընդունի միակողմանի մոտեցում, ապա Ադրբեջանն ակնհայտորեն հանդես կգա Ռուսաստանի դեմ ուղղված հայտարարություններով։ Այդ պարագայում հաշվարկվե՞լ են արդյոք հետագա քայլերը։ Ինչ խոսք, միջնորդ կողմը չի կարող անկողմնակալ չլինել, իսկ եթե մենք ուզում ենք միակողմանի գնահատականներ, ապա այդ դեպքում բանակցային գործընթացի փլուզման հավանականությունը կմեծանա»,– ասաց Մաթևոսյանը։
Հիշեցնենք, որ Երևանում ՀԱՊԿ գագաթաժողովի շրջանակում Ստանիսլավ Զասը հայտարարել էր, որ Հայաստանին օգնությունցուցաբերելու մասին փաստաթուղթը գրեթե պատրաստ է, բայց որոշակի լրամշակումների կարիք ունի: Հանձնարարություն է տրվել լրամշակել այդ փաստաթուղթը և ներկայացնել այն ստորագրման պետությունների ղեկավարներին։