ԵՐԵՎԱՆ, 21 նոյեմբերի – Sputnik. «ՏՎԷԼ» ընկերությունը («Ռոսատոմ» պետական կորպորացիայի մաս է կազմում. խմբ.) Հայկական ԱԷԿ-ի մասնագետների հետ աշխատում է միջուկային թափոնների վերամշակման տեխնոլոգիաների վրա։ Այս մասին «Ատոմէքսպո-2022» ատոմային տեխնոլոգիաների համաժողով-ցուցահանդեսի ժամանակ լրագրողներին ասաց «ՏՎԷԼ» ԲԲԸ-ի միջուկային և ռացիոնալ վտանգավոր օբյեկտների շահագործումից հանման ծրագրերի տնօրեն Էդուարդ Նիկիտինը։
Հուլիսի սկզբին Նիկիտինը հանդիպել է Հայաստանի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանի, ինչպես նաև միջուկային ոլորտի կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ: Հանդիպումը տեղի է ունեցել «Ռոսատոմ» կորպորացիայի փոխնախագահ Նիկոլայ Սպասսկիի հայաստանյան այցի շրջանակում։
«Շատ կարևոր էր հայկական կողմի որոշումը, այն է` սկսել դիտարկել ոչ միայն կայանի արդիականացման, այլև թափոնների վերամշակման կամ թաղման հարցերը»,-հավելեց Նիկիտինը:
Հայ և ռուս գործընկերները կքննարկեն բոլոր հնարավոր նախագծերը, այդ թվում՝ ապագա էներգաբլոկի համար։
Ոլորտից հեռու մարդկանց կարող է զարմանալի թվալ, բայց թափոնների զանգվածի մեծ մասը բաղկացած է ցածր ակտիվության նյութերից` ներառյալ աշխատանքային հագուստը կամ դիմակները, որոնք աշխատակիցներն օգտագործում են կայանի որոշ հատվածներում: Որպես կանոն` դրանց վրա գործնականում աղտոտվածություն չկա, սակայն անվտանգության պահանջներից ելնելով` մեկ անգամ օգտագործելուց հետո դրանք նետում են։
Առայժմ Հայկական ԱԷԿ-ում դրանք պահվում են ժամանակավոր պահեստարաններում, սակայն երկարաժամկետ լուծումը ենթադրում է դրանց լիակատար ոչնչացում` հրկիզման կամ սեղմման (որպեսզի ծավալը փոքրանա), այնուհետև ցեմենտով ծածկելու միջոցով։ Առաջին մեթոդը դեռևս չափազանց թանկ է, քանի որ ռադիոակտիվ թափոնները (նույնիսկ թույլ ակտիվություն ունեցող) պետք է ծայրահեղ բարձր ջերմաստիճանում այրել պլազմայով:
Առանձնահատուկ բարդություն է ներկայացնում ռեակտորի կորպուսի վերամշակումը. նախ` դրանք չափազանց խոշոր են (մի քանի հարյուր տոննա), երկրորդ՝ խիստ ճառագայթված են, քանի որ դրանց ներսում գործում է միջուկային ռեակտորը:
Օգտահանման մի քանի մոտեցումներ կարող են լինել: Մասնավորապես «ՏՎԷԼ» ընկերությունը տիրապետում է կորպուսի մասնատման (սղոցման) տեխնոլոգիային։
Օգտահանման մի քանի մոտեցումներ կարող են լինել: Մասնավորապես «ՏՎԷԼ» ընկերությունը տիրապետում է կորպուսի մասնատման (սղոցման) տեխնոլոգիային։
Գերմանա-ռուսական կոնսորցիումը, ՏՎԷԼ-ի մասնակցությամբ, այս տեխնոլոգիան կիրառում է Շվեդիայի երկու ատոմակայաններում ռեակտորների ապամոնտաժման համար (սկզբում
«Բարսեբեկ» ատոմակայանում, ապա «Օսկարսխամն» ատոմակայանում)։ Այնուհետև կտրտված խոշոր բեկորները կարելի է մանրացնել և տեղավորել տարայի մեջ: Բայց կա նաև ավելի արդյունավետ տեխնոլոգիա` հալեցումը։
«Բարսեբեկ» ատոմակայանում, ապա «Օսկարսխամն» ատոմակայանում)։ Այնուհետև կտրտված խոշոր բեկորները կարելի է մանրացնել և տեղավորել տարայի մեջ: Բայց կա նաև ավելի արդյունավետ տեխնոլոգիա` հալեցումը։
Այս դեպքում թափոնների մեջ պարունակվող ուրանը, որպես ավելի ծանր տարր, նստվածքի տեսքով մնում է հալված մետաղի ներքևում, իսկ մյուս մետաղները (ալյումին, նիկել և այլն) կարող են ազատորեն օգտագործվել: Ռուսաստանում այս տեխնոլոգիան այժմ փորձարարական-արդյունաբերական շահագործման փուլում է։
Տարբեր տեսակի թափոնների համար հնարավոր տեխնոլոգիաների ընտրությունն այժմ քննարկվում է հայ գործընկերների հետ։
Տարբեր տեսակի թափոնների համար հնարավոր տեխնոլոգիաների ընտրությունն այժմ քննարկվում է հայ գործընկերների հետ։