ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ո՞ր օբյեկտներն են վտանգված. լուսանկարներ

Ապրիլի 18-ը հուշարձանների և պատմական վայրերի միջազգային օրն է։

Համաշխարհային ժառանգության օրը սահմանվել է 1982 թվականին, ՅՈւՆԵՍԿՕ-ին առընթեր հուշարձանների և տեսարժան վայրերի պահպանության միջազգային խորհրդի (ICOMOS) վեհաժողովի կողմից:

Տոնը, որը նշվում է 1984 թվականից, մեկ նպատակ ունի` հանրության ուշադրությունը հրավիրել համաշխարհային մշակութային ժառանգության պահպանությանն ու պաշտպանությանը։

Մշակութային ժառանգության պաշտպանության հիմնական փաստաթղթերից է Համաշխարհային մշակույթի և բնական ժառանգության պահպանության մասին կոնվենցիան, որն ընդունվել է 1972 թվականին ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր նստաշրջանում և ուժի մեջ է մտել 1975 թվականի դեկտեմբերին: 2020 թվականի դրությամբ կոնվենցիային միացել են 194 երկրներ։

Այժմ Համաշխարհային ժառանգության ցանկում (որը թարմացվում է առնվազն երկու տարին մեկ) 1 121 օբյեկտ կա:

1 / 18

Վիեննայի պատմական կենտրոնը 2017 թվականին ներառվել է «մտահոգիչ» ցուցակում, քանի որ բարձրահարկ շենքերը փչացնում են նրա տեսքը։

CC BY-SA 4.0 / Thomas Ledl / Wien Rathaus hochauflösend (cropped photo)

2 / 18

Բուդդայի հայտնի արձանները (55 և 37 մետր), որոնք թվագրվում են մ.թ. VI դարով, 2001 թվականին ոչնչացրել են թալիբները։

CC BY-SA 3.0 / UNESCO/A Lezine/Carl Montgomery / he taller Buddha of Bamiyan before (left picture) and after destruction (right).

3 / 18

Պատմական կենտրոն Սանայում (Եմեն)։ Վտանգը կապված է Եմենում զինված հակամարտության հետ։

CC BY-SA 2.0 / Ferdinand Reus / Sana'a

4 / 18

Գադամես` օազիս Լիբիայի հյուսիս-արևմուտքում։

2016 թվականից լիբիական բոլոր օբյեկտները ներառված են Համաշխարհային ժառանգության` վտանգվածների ցուցակում, քանի որ երկրում 2011 թվականից շարունակվում է քաղաքացիական պատերազմը:

5 / 18

Ջեննեի մեծ մզկիթը, որը գտնվում է Աֆրիկայի հնագույն քաղաքներից մեկում։

Բացի այն, որ մզկիթը Ջեննե համայնքի կենտրոնն է, նաև Աֆրիկայի ամենահայտնի տեսարժան վայրերից է: Ցուցակում է ներառվել 2016 թվականին։

CC BY-SA 3.0 / Andy Gilham / Great Mosque of Djenné

6 / 18

Բուգանդայի թագավորների գերեզմանը, որը գտնվում է Ուգանդայի Կասուբի բլրի վրա:

2010 թվականի մարտին բռնկված հրդեհը ստիպել է տեղանքը ներառել վտանգված օբյեկտների ցանկում: Կառավարությունը խոստացել է վերականգնել համալիրը։

CC BY-SA 2.0 / Not not phil / The Kasubi Tombs in Kampala, Uganda.

7 / 18

Կոսովոյում գտնվող Գրաչանիցա վանքը։

Տարածաշրջանում քաղաքացիական պատերազմը շարունակվում է, իսկ սերբական սրբավայրերը հարմար թիրախ են ալբանական դիվերսիաների համար։

CC BY-SA 3.0 / Sasa Micic / Манастир Грачаница

8 / 18

Բոսրան պատմական քաղաք է Սիրիայի հարավում։

Ցուցակում է ներառվել քաղաքացիական պատերազմի պատճառով։

CC BY 2.0 / seier+seier / Second century AD roman theatre in Bosra

9 / 18

Պատմական Տիմբուկտու քաղաքը Մալիում։

Վտանգված է զինված հակամարտության պատճառով։

CC BY-SA 3.0 / Lazare Eloundou Assomo / Timbuktu (Mali)

10 / 18

Քաղաքական ու սոցիալական ծանր իրավիճակի պատճառով Հին Հեբրոն քաղաքը 2017 թվականին ընդգրկվել է «մտահոգիչ» ցուցակում»։

CC BY 3.0 / Sete Ruiz / Al Khalil Hebron

11 / 18

Ժայռապատկերներ Լիբիայում գտնվող Տադրարտ-Ակակուս լեռներում:

Զինված խմբերը տեղակայված են այդ լեռների անմիջական հարևանությամբ, ինչը սպառնում է հուշարձանի անվտանգությանը։

CC BY-SA 2.5 / Luca Galuzzi / Rock paintings in Tadrart Acacus region of Libya dated from 12,000 BC to 100 AD. There are paintings and carvings of animals such as giraffes and elephants reflecting the dramatic climatic changes in the area

12 / 18

Ուզբեկստանի Շահրիսաբզ քաղաքի պատմական կենտրոնը։

Պատմական վայրը անփույթ վերաբերմունքի պատճառով 2016 թվականին ընդգրկվել է «մտահոգիչ» ցուցակում։ Շինությունները քանդվում են, իսկ անմիջական հարևանությամբ վեր են խոյանում բարձրահարկ շենքերը:

13 / 18

Աշուր քաղաքը իրաքյան մարտերի պատճառով է ընդգրկվել «մտահոգիչ» ցուցակում։

Որոշ աղբյուրների համաձայն՝ Աշուրի միջնաբերդը 2015 թվականի մայիսին պայթեցրել են «Իսլամական պետություն» խմբավորման գրոհայինները։

14 / 18

Եմենի հնագույն Շիբամ քաղաքը, որը զինված հակամարտության պատճառով վտանգի տակ է 2015 թվականից։

CC BY-SA 3.0 / Jialiang Gao / Buildings inside the high-rise town of Shibam, Wadi Hadhramaut (or Hadhramout, Hadramawt) Yemen, with traditional windows and doors.

15 / 18

Իրաքի հնագույն, ավերված Հատրա քաղաքը, որը «Իսլամական պետություն» խմբավորման զինյալներն ավերել են 2015 թվականի մարտին։

16 / 18

Աֆղանստանում գտնվող Ջամի մինարեթը, որը վտանգի տակ է քաղաքական անկայուն միջավայրի պատճառով։

17 / 18

Պալմիրայի հնագիտական հուշարձանները Սիրիայում։ Վտանգի տակ են, քանի որ երկիրը 2011 թվականից քաղաքացիական պատերազմի մեջ է:

18 / 18

Իրաքում գտնվող Սամարա քաղաքը։ Երկրում ռազմական գործողությունների պատճառով ընդգրկված է «մտահոգիչ» ցանկում։

CC BY 2.0 / Jim Gordon / The spiral minaret in Samarra

Ռուս մասնագետները հայերին հրավիրել են Պալմիրայի կամարի վերականգնմանը մասնակցելու