Հայ գիտնականների նոու–հաուն. տեղական պարարտանյութը կարող է շուկայում իրավիճակ փոխել

ԵՐԵՎԱՆ, 29 մարտի – Sputnik, Կարինե Հարությունյան. Շատերը չգիտեն, որ շուկայում հայկական արտադրության պարարտանյութ կա, որը կարող է փոխարինել ներկրվող ազոտական, կալիումական պարարտանյութին։ Հատկապես, որ վերջին ամիսներին Հայաստան ներմուծվող պարարտանյութերը շուրջ 80 տոկոսով թանկացել են։ «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտաարտադրական կենտրոնում ստացված կենսաբանական «Էկոբիոֆիդ +» պարարտանյութը դեռ 2015-ին է Հայաստանում գրանցվել և սկսել արտադրվել։

«Պարարտանյութը նախատեսված է ինչպես հողի պարարտացման, այնպես էլ վերգետնյա` տերևային սնուցման համար։ Այն կազմված է ազոտ ֆիքսող մանրէներից, որոնց մի մասը կոչվում են ազատ ապրող, մյուսները՝ սիմբիոտիկ: Մենք համակցել ենք սրանք, և արդյունքում պարարտանյութը դարձել է ունիվերսալ` ցանկացած մշակաբույսի դեպքում կարելի է այն օգտագործել»,- Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Գիտությունների ազգային ակադեմիայի «Հայկենսատեխնոլոգիա» գիտաարտադրական կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Գայանե Ավետիսովան։

Նրա խոսքով` պարարտանյութն իր տեսակի մեջ եզակի է` հայ գիտնականների նոու-հաուն է սա, քանի որ այն ստեղծել են ցեոլիտ-միկրոբ կոմպլեքսի տեսքով։ Ցեոլիտը միկրոտարրեր է պարունակում` երկաթ, ցինկ, սիլիցիում, որն անհրաժեշտ է բույսերի համար։ Պարարտանյութի հումքը բուսական է, այսինքն` այն պարունակում է շաքարներ, վիտամիններ և սպիտակուցներ, որոնք էլ պտղի որակն ու քաղցրությունն են ապահովում։

Պարարտանյութի ստեղծման վրա մի ամբողջ թիմ է աշխատել` գիտնականներ, մանրէաբաններ, տեխնոլոգներ։ 1-2 տարի փորձեր են կատարել լաբորատորիայում Բանջարաբոստանային և տեխնիկական մշակաբույսերի կենտրոնի մասնագետների հետ։

Ավետիսովան վստահեցնում է` հայկական արտադրության պարարտանյութի կիրառումից հետո բերքատվությունը 50 տոկոսով ավելանում է։ Ավելին, եթե այն ժամանակին և ճիշտ օգտագործվի, ապա մարդիկ քիչ կօգտագործեն նաև բուժանյութեր, գոմաղբ, այսինքն` ծախսը քիչ կլինի։

Ինչ վերաբերում է պարարտանյութի արժեքին, ապա դրա 1 լիտրն արժե 2500 դրամ։ Կենսաբանը նշում է` 1 հեկտարի համար 10 լիտր պարարտանյութ կպահանջվի։ Սակայն պարարտանյութը ստեղծողները խորհուրդ են տալիս առաջին տարին գոնե երկու անգամ կիրառել այն, հետո անցնել մեկ անգամի։ Ավետիսովան ասում է` նույնիսկ երկու անգամ կիրառելու դեպքում մարդիկ 1 հեկտարի համար 50 000 դրամ են ծախսելու, ինչը պարարտանյութի այսօրվա գներից անհամեմատ էժան է։

«Պարարտանյութը հեղուկ տեսք ունի և պետք է կիրառել ջրի հետ խառնելով։ Սա նաև օրգանական գյուղատնտեսության ամենակարևոր բաղադրիչն է, և մեր պարարտանյութի կիրառման դեպքում մարդիկ կարող են սերտիֆիկացնել իրենց բերքը որպես օրգանական»,–ասաց Ավետիսովան։

Ի դեպ, հայկական արտադրության պարարտանյութի լայնածավալ արտադրություն չկա (տարեկան արտադրանքը 1-2 տոննա է), քանի որ այդքան պահանջարկ չի եղել, սակայն այս տարի պարարտանյութերի թանկացումը կարծես իրավիճակ է փոխել։ Տիկին Ավետիսովան նշում է` արտադրական ծավալները մեծացնելու մասին են մտածում, քանի որ արդեն տարբեր մարզերից 100-ական լիտրերով պատվերներ ունեն։ Հիմա շատերը գանգատվում են, որ չեն իմացել պարարտանյութի գոյության մասին։ Բացի այդ, զանգում և հարցնում են` չե՞ն թանկացրել պարարտանյութը, սակայն մասնագետները վստահեցնում են` գնաճը հայկական պարարտանյութի վրա չի ազդելու։

Հավելենք, որ պարարտանյութի անվան «+»-ը փաստում է այն մասին, որ հայ գիտնականները նոր հատկանիշ են ավելացնելու պարարտանյութին, որն արագացնելու է նաև բույսի աճն ու բերքատվությունը։ Այժմ դրա փորձարկման փուլն է։

Հիշեցնենք, որ Sputnik Արմենիան անդրադարձել էր պարարտանյութերի թանկացման խնդրին։