Մարաշի ասեղնագործություն. գյումրեցի կինը նոր հագուստներին հայկականություն է հաղորդում

Կիլիկյան Մարաշը հայտնի էր իր ասեղնագործությամբ ու խորը բովանդակություն պարունակող զարդանախշերով։ Մարաշի ասեղնագործության գաղտնիքիները հեշտ չէ բացահայտել ու յուրացնել, բայց գյումրեցի կինը` Զվարդուհի Ալեքսանյանը, Կիլիկյան Հայաստանի այդ ժառանգությունը ոչ միայն յուրացրել է, այլ նաև փոխանցում է իր աշակերտներին։

Թեև Զվարդուհին ասեղնագործել է փոքր տարիքից, բայց Մարաշի գաղտնիքները վերջերս է բացահայտել: Պատմում է, որ կարատեսակը վաղուց է հետաքրքրել, բայց ժամանակի սղության պատճառով նախկինում դրանով չի զբաղվել:

Մարաշակարն ինքնուրույն է սովորել` իր համար որպես ուղենիշ ունենալով Լուսինե Մխիթարյանի «Մարաշի ասեղնագործության գաղտնիքները» գիրքը:

«Ինձ համար մարաշկարը, որը մեծ ուշադրություն է պահանջում, դարձավ «փրկօղակ»՝ միտքս խնդիրներից շեղելու համար։ Այն զուտ ասեղնագործություն չէ, այլ Մարաշ քաղաքի մարդկանց ճակատագիրն ու պատմությունն է իր մեջ կրում։ Ամեն զարդանախշի մեջ խորհուրդ դնելով՝ ես էլ ասեղնագործելու ընթացքում մտովի տեղափոխվում եմ այդ ժամանակներ»,-պատմում է Զվարդուհին` նշելով, որ այս ասեղնագործության մեջ ամենակարևորն իր համար հայկականություն է:

Ասում է՝ ասեղնագործելու հմտությունն իրենց մեջ սերնդեսերունդ է փոխանցվել՝ մեծ տատիկից տատիկին, տատիկից՝ մայրիկին, ապա իրեն: «Մեր տանն ընդունված էր ասեղնագործելը: Մեծ տատիկս Արևմտյան Հայաստանից գաղթել է Հունաստան, ապա 1943 թվականին եկել է Հայաստան՝ իր հետ որպես «ժառանգություն» բերելով ձեռքի շնորհքը՝ կարպետագործությունը, ժանյակագործությունը, ասեղնագործությունը»:

Հենց այսպես մեծ տատից ժառանգել է ինչպես իր անունը՝ Զվարդուհի, այնպես էլ ստեղծագործելու շնորհքը:

Հագուստի վրա Մարաշի զարդանախշերն ասեղնագործելով՝ Զվարդուհին փորձում է մարդկանց մեջ հետարքրքություն առաջացնել հայկական այս ասեղնագործության նկատմամբ: Արդյունքում` ինչպես իրենց հագուստի վրա Մարաշի էլեմենտներ ցանկացող երիտասարդների, այնպես էլ այս ասեղնագործությունը սովորել ցանկացողների թիվն է ավելացել:

«Երբ ներկայացնում եմ այս կարատեսակի հայկականության գաղտնիքը, շատերը` հատկապես երիտասարդները, բացարձակ անտեղյակ լինելով դրանից, հետաքրքրվում են, ցանկություն հայտնում իրենց հագուստի կամ պայուսակի վրա գեղեցիկ համադրությամբ ունենալ այն: Շատերն էլ ցանկանում են հենց այս ասեղնագործությունը սովորել»,-Sputnik Արմենիային պատմում է Զվարդուհին:

Մասնագիտությամբ հաշվապահ լինելով՝ ծանրաբեռնված աշխատանքից հետո կինն իր լարվածությունը թեթևացնում է ասեղնագործելով՝ ամեն օր պարտադիր ամենաքիչը 15 րոպե իր ձեռքում ունենալով ասեղը: Ընտանիքը ոչ միայն համակերպվել է այս հոբբի հետ, այլ նաև օգնում է գծագրման հարցում: Մարաշի էլեմենտ պարունակող հագուստ և՛ ինքն է կրում, և՛ դուստրը: Կինը պատրաստվում է իր 9- ամյա դստերը ևս Մարաշի գաղտնիքները փոխանցել, բայց ոչ հիմա, միայն ասեղին ու այլ կարատեսակների վարժ տիրապետելուց հետո:

Հնում հագուստի վրա Մարաշի վիշապ ասեղնագործելով` փորձել են այն կրողին պաշտպանել չար ուժից: «Յուրահատուկ է նաև նրանով, որ յուրաքանչյուր հատիկ միավորվում է խաչով, ու յուրաքանչյուր խաչ նման է աղոթքի: Մարաշի ասեղնագործությունը Կիլիկիայի մշակութային այն եզակի արժեքներից, որ թուրքերը չեն կարողացել յուրացնել»,-ասում է Զվարդուհին։ Կինը պատմում է, որ իր մոտ պատկերներն ավելի հեշտ ու հետաքրքիր են ստացվում, երբ գիտի` ում ու ինչ խառնվածքի տեր մարդու համար է ասեղնագործում՝ գույնն ու պատկերը հենց դրանից է կախված:

Մարաշում, երբ աղջիկ է ծնվել կանայք սկսել են աղջկա օժիտը հավաքել՝ ասեղնագործելով ինչպես անկողնային պարագաները, այնպես էլ հագուստը։ Իսկ երբ աղջիկն արդեն մեծացել է, ինքն է իր օժիտն ասեղնագործել՝ սա հարսնացուի համար պատվախնդրության հարց էր: Ցավոք, մեր oրերում ոչ միայն այս սովորույթը չի պահպանվել, այլ նաև Մարաշի զարդանախշերի նմուշները:

Մարաշի ասեղնագործությունը քարոզելու համար Զվարդուհին պատրաստ է համագործակցել ինչպես դերձակների, այնպես էլ աքսեսուրաներ պատրաստող վարպետների հետ: Ոչ միայն այսպես, այլ նաև հայկական այս եզակի ասեղնագործությունը ցանկացողներին սովորեցնելու պատրաստակամությամբ գյումրեցի կինը փորձում է պահպանել ու սերունդներին փոխանցել հայկական ասեղնագործության այս տեսակը:

Մարաշին բնորոշ ասեղնագործ աշխատանքները բաժանվում են 2 խմբի` հարթակար և գաղտնակար: Ի դեպ, Մարաշի ասեղնագործությունը միայն ձեռագործ է՝ չկա այնպիսի կարի մեքենա, որով հնարավոր լինի այս ասեղնագործությունը ստանալ: Այն նաև ունի հատուկ տեխնիկա ու քայլերի հստակ հաջորդականություն: Բարդ տեխնիկայի շնորհիվ Մարաշի ասեղնագործությունը տարածում չի ունեցել և մնացել է Մարաշում` կրելով քաղաքի անունը։ Գոյություն ունեցող բոլոր ասեղնակարերից Մարաշի գաղտնակարը միակն է, որը նայելով հնարավոր չէ ընդօրինակել։