Ամազոնիայում (այժմյան Բրազիլիայի Շինգու ազգային պարկի տարածքում) բնակվող հնդկացիական յավալապիտի ցեղն ինքնատիպ ավանդույթներ ունի և ուժեղ ոգի, չնայած ցեղն այսօր բաղկացած է հազիվ 200 մարդուց։
Ու թեև վերջին տվյալներով յավալապիտի ցեղի լեզվով այդ 200 հոգուց ընդամենը 10 մարդ է խոսում, նրանց ավանդույթներն ամուր են, բացի այդ, ցեղին վայրի արդեն անվանել չի կարելի։ Գույնզգույն տոներ, հիշատակի օրեր` նվիրված, օրինակ Արիտանա կասիկին (արքային), որին հնդկացիները մեծ առաջնորդ են համարում։ Նա Շինգուում զբաղեցնում էր Պեսկիսի էթնիկ միջավայրի ինստիտուտի նախագահի պաշտոնը։
Անկախ ժամանակակից քաղաքակրության ներթափանցումից՝ յավալապիտի ցեղում պահպանվել են դարերով փորձված ավանդույթներն ու սովորությունները։ Օրինակ ձուկ նրանք որսում են թունավոր բույսի օգնությամբ, որը իջեցնում են ջրի մեջ, այն թուլացնում է ձկանն այնաստիճան, որ նրան հնարավոր է դառնում որսալ ձեռքով։
Կամ պարերով տոները. նրանց շարժումներն այնքան հղկված են, որ աչք չես կարողանում կտրել պարից։