2015 թվականից հետո, երբ ԵԱՏՄ–ում սկսել են ամրապնդվել մեր դիրքերը, երբ նվազել է արտահանման ու ներկրման միջև եղած տարբերությունը, առաջացել է հնարավորություն ուսումնասիրել այլ աղբյուրներից թուրքական ապրանքներին համարժեք ապրանքների ներկրման հնարավորությունը։Sputnik Արմենիայի հետ զրույցի ընթացքում նման տեսակետ հայտնեց Եվրասիական փորձագիտական ակումբի համակարգող Արամ Սաֆարյանը։
Նրա դիտարկմամբ` Հայաստանի և Թուրքիայի միջև առևտրատնտեսական հաշվեկշիռը մշտապես եղե լէ Թուրքիայի օգտին և ի վնաս Հայաստանի։ ՀՀ իշխանությունները տարբեր ժամանակներում քննարկել են խնդիրն ու եկել եզրահանգման, որ թուրքական ապրանքներին նույն գնով և նույն որակով փոխարինող ապրանքներ այդ ժամանակներում ուղղակի չեն եղել, հետևաբար չեն խոչընդոտել այդ ապրանքաշրջանառությանը։
«Դեռևս 1993 թվականի գարնանը Թուրքիայի կառավարությունը որոշում ընդունեց ՀՀ–ից դադարեցնել ապրանքների ներկրումը, բայց լռելյայն համաձայնություն տվեց իր ապրանքների օրինական և անօրինական, ուղղակի կամ միջնորդավորված արտահանմանը դեպի Հայաստան։ Մոտ 30 տարվա ընթացքում հայ-թուրքական առևտուրն իրենից ներկայացրել է Վրաստանի և Իրանի տարածքով դեպի Հայաստան մտնող թուրքական ապրանքների հոսք, որի ընդհանուր ծավալները տարբեր տարիներին կազմել է 150-200 մլն դոլար։ Մինչդեռ դրա դիմաց Հայաստանից Թուրքիա է արտահանվել մետաղի ջարդոն կամ երկրորդական նյութեր, որոնց ծավալները երբեք չեն գերազանցել տարեկան մի քանի միլիոն դոլարը»,– նշեց քաղաքական վերլուծաբանը։
Սաֆարյանի համոզմամբ` առևտրի մեջ ամենաճիշտ ձևը շուկային ապավինելն է։ Մեր ապրանքները պետք է լինեն այնքան մրցունակ, որ նույնիսկ ամենախիստ շուկայական պայմաններում կարողանան հասնել գնորդներին ու մենք էլ մեր երկիր պետք է բերենք ոչ թե վատ որակի, վիճելի ծագում ունեցող, այլ աշխարհում ամենալավն ու որակյալը համարվող ապրանքները։
«Բայց իրականությունն այն է, որ ոչինչ չի փոխվել նույնիսկ 44-օրյա պատերազմից հետո, երբ թվում էր, որ թուրք–ադրբեջանական տանդեմը հասավ այն ամենին, ինչին ձգտում էր` տարիներ շարունակ այդ մասին խոսելով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում։ Ավելին` Թուրքիան նահանջել է 2008-10 թվականներին ձեռք բերված հայ-թուրքական գրավոր ու բանավոր պայմանավորվածություններից` վերադառնալով ՀՀ–ի հետ նախապայմաններով խոսելու գործելակերպին»,– նշեց քաղաքական վերլուծաբանը։
Սաֆարյանի կարծիքով` եթե առկա պայմաններում գտնվեն համարժեք ապրանքներ ԵԱՏՄ–ում ու Չինաստանում, ապա կարող են գալ և հաջողությամբ փոխարինել թուրքական ապրանքներին, և դրանում ոչ մի դրամատիկ բան չկա։ Ըստ նրա` մյուս ապրանքների մասին մեր շրջահայաց բիզնեսմեններն ու շուկայական հարաբերությունների մասնագետները կմտածեն ու կգտնեն իրավիճակը կայունացնելու և դեպի մեզ դարձնելու հնարավորությունները։
Նշենք, որ թուրքական ապրանքների ներմուծումն արգելելուց հետո Հայաստանի կառավարությունը դիմել է ԵԱՏՄ անդամ երկրների գործընկերներին` առաջարկելով դրանք փոխարինել իրենց երկրներում արտադրվող ապրանքներով։
Մոտ 2350 արգելված անուն ապրանք տեղադրվել է ԵԱՏՄ էլեկտրոնային հարթակում։
Հիշեցնենք, որ 2020թ.-ին ընդունված որոշմամբ` Հայաստանում թուրքական ապրանքների 6-ամսյա արգելքն ուժի մեջ է մտել 2021թ–ի հունվարի 1-ից։ 2021թ–ի հունիսի 26-ի նիստում կառավարությունը ևս վեց ամիս ժամկետով երկարաձգեց թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելքը։
Գործող արգելքի ժամկետն ավարտվում է 2022թ–ի հունվարի 1-ից։