ԵՐԵՎԱՆ, 31 հուլիսի – Sputnik, Նաիրի Հոխիկյան. Այլևս Ադրբեջան գոյություն չունի, գոյություն ունի Թուրքիա-1 և Թուրքիա-2։ Միջին արևելյան ուսումնասիրությունների կենտրոնի տնօրեն, թուրքագետ Տիրան Լոքմագյոզյանն այսպես է նկարագրում տարածաշրջանում ձևավորված իրավիճակն ու Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի վերջին դիրքորոշումերը։
«Հիմա Էրդողանի նպատական է Ադրբեջանի հանրությանն ինտեգրել Թուրքիայի կազմում, այլ հարց է, որ Ալիևն այնքան էլ չի ցանկանում լինել Թուրքիայի լիարժեք ենթակա։ Բայց փաստ է, որ Ալիևը երկրի բանակը և դիվանագիտությունը հանձնեց թուրքերի ձեռքը», -ասում է նա։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հունիսի 15-ին Շուշիում ելույթ ունենալիս հայտարարել էր, որ պատրաստվում է իր զորքերը երկար ժամանակ թողնել Ադրբեջանի տարածքում՝ այդկերպ հաստատելով հայկական կողմի պնդումները, թե 2020թ-ի պատերազմին ադրբեջանական զորքից բացի մասնակցել է նաև թուրքական բանակը։
Իսկ հուլիսի 2-ին Թուրքիայի Սաքարիա նահանգ այցի ժամանակ Էրդողանը շեշտել էր, որ անորոշ ժամանակով կպահպանի իր ներկայությունն Ադրբեջանում՝ նշելով. «Թուրքիան առանց տատանվելու կվերցնի այն, ինչն իրավունքով իրեն է պատկանում»։
Քաղաքագետները կարծում են, որ Էրդողանի այս խոսքերով Թուրքիայի համար Ադրբեջանն այլևս չունի ինքնիշխանություն, ավելի պարզ ասած՝ Ադրբեջանը սուվերեն տարածք չէ Անկարայի համար։ Ի՞նչ հետևանքներ է ունենալու Թուրքիայի իշխանության այս դիրքորոշումը, ինչպիսի՞ ներկայության մասին է խոսքը։ Արդյո՞ք մենք կանգնելու ենք տարածաշրջանային նոր վերաբաժանման առաջ, թե՞ Լիբիայի ու Սիրիայի նման Էրդողանը կբավարարվի Ադրբեջանում ռազմաբազա հիմնելով ու այդկերպ ևս մեկ կողմից շրջափակելով Հայաստանը։
Էրդողանի ակնարկը Կիպրոսում. կկարողանա՞ հայկական դիվանագիտությունն օգտագործել իր շանսը
2020թ․ պատերազմի ժամանակ հապճեպ կերպով փոխվեց Ադրբեջանի գլխավոր շտաբի պետ Նեջմեդդին Սադիխովը՝ տեղը զիջելով թուրք գործընկերոջը, դրանից առաջ փոփոխություններ եղան նաև դիվանագիտական կորպուսում՝ ազատվեցին 2004 թվականից՝ ավելի քան 16 տարի արտգործնախարարությունը ղեկավարած Էլմար Մամեդյարովից։
Ռազմական ու դիվանագիտական առումով Ադրբեջանում իշխանական աթոռներին նստեցին Թուրքիայի նշանակած պաշտոնյաները, Թուրքիայի մարդիկ՝ Գլխավոր շտաբի պետ՝ Քերիմ Վելիևը, ԱԳ նախարար՝ Ջեյհուն Բայրամովը։
«Դա արդեն ցույց տվեց, որ Ադրբեջանն ինքն իրեն հանձնեց։ Նույնիսկ Ադրբեջանի նախկին ԳՇ պետն ասել էր, եթե ամեն ինչ տալիս ենք թուրքերին, գուցե մեր կանանց էլ տանք նրանց։ Պատերազմի ժամանակ, եթե Թուրքիան իր ռազմական օգնությունը չցուցաբերեր, Ադրբեջանը որևէ հաջողության չէր հասնի, ուստի Ալիևը գնաց այդ զոհողություններին և զիջեց այն, ինչ ուզեց Թուրքիան»,-նշեց Տիրան Լոքմագյոյանը։
Հուլիսի 28-ին Թուրքիայի խորհրդարանի ղեկավար Մուստաֆա Շենթոպը հայտարարել էր, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը բանակցում են համատեղ թյուրքական բանակ ստեղծելու շուրջ։ «Մեր գաղափարը պարզ է՝ մեկ ազգ երկու պետություն և այդպես կլինի միշտ։ Այս առնչությամբ բազմաթիվ բանակցություններ են տեղի ունեցել, բազմաթիվ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել»,-մասնավորապես ասել է Շենթոպը։
«Սադրանք՝ ուղղված մեր միասնության դեմ». Էրդողանը` Ստամբուլի հայկական տաճարի մոտ պարի մասին
Տիրան Լոքմագյոզյանը համոզված է, որ աստիճանաբար իրագործվում է Ադրբեջանի սուվերենության վերացման գործընթաց, ինչին ադրբեջանական հանրությունն ամենևին դեմ չէ։