Ծովային «Ցիրկոնով»՝ ցամաքային թիրախներին. ի՞նչ է դա նշանակում «գործընկերների» համար

Ալեքսանդր Խրոլենկո, ռազմական վերլուծաբան

Ռուսաստանի հյուսիսային նավատորմի 22350 նախագծի «Ծովակալ Գորշկով» ֆրեգատը հուլիսի 19-ին հաջող հարված կատարեց Սպիտակ ծովի ջրային տարածքից «Ցիրկոն» գերձայնային հրթիռով խոցելով Բարենցի ծովի ափին գտնվող ցամաքային թիրախը` ավելի քան 350 կմ հեռավորությունից։

Ուղիղ հարվածը գրանցվել է մեկնարկից մոտավորապես 150 վայրկյան անց։ Թռիչքի արագությունը 7 մախ է (8575 կմ/ժ) կազմել։ Հրթիռի կինետիկ էներգիան նույնիսկ իներտ մարտագլխիկով թույլ է տալիս Defender կամ Arleigh Burke տիպի էսկադրոնային ականակիրները երկու կես անել։

22350 նախագծի ֆրեգատները կարող են «Ցիրկոն», «Կալիբր–ՆԿ» կամ «Օնիքս» 16 հրթիռներ կրել։ Հակաօդային պաշտպանությունն ապահովում են «Պոլիմենտ–Ռեդուտ» համալիրի 32 հրթիռներն ու «Պալաշ» հրետանային 2 կայանքները։ Հակառակորդի սուզանավերից նավը պաշտպանում է «Պակետ–ՆԿ» համալիրը 12 բացառիկ հակատորպեդներով։ «Ցիրկոն» համալիրներով նախատեսվում է համալրել Ռուսաստանի ՌԾՆ–ի տասնյակ վերջրյա նավեր և սուզանավեր։

ՌԴ պաշտպանության նախարարի տեղակալ Ալեքսեյ Կրիվորուչկոն ավելի վաղ հայտարարել էր, որ «Ցիրկոնների» պետական փորձարկումները կավարտվեն 2021 թվականին սուզանավից հրթիռային արձակումներով, իսկ ՌԴ ՌԾՆ–ի համար սերիական արտադրությունը կմեկնարկի 2022 թվականին։

«Արգելման գոտի» ՆԱՏՕ-ի համար. ռուսական «Իսկանդերները» նոր հրթիռներ են ստացել

Արևմուտքը անհանգստացած է ռուսական գերձայնային հրթիռների` «աշխարհի ցանկացած կետում, այդ թվում ԱՄՆ–ում, թիրախները խոցելու» (մեջբերում Sky News լրատվական ծառայության մեկնաբանությունից) հիանալի կարողությամբ, որոնք հավասարապես արդյունավետեն ինչպես ծովում, այնպես էլ ցամաքում։ Պենտագոնի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ջոն Կիրբին հուլիսի 19-ին հայտարարել էր, որ ռուսական հրթիռները մեծ վտանգ են ներկայացնում, ի տարբերություն ամերիկյաններից։ Կարծես Պենտագոնում չեն մշակել «ոչ միջուկային արագ հարվածի» ռազմավարությունը, որը զարգացած պետությունների հետ հակամարտության դեպքում զրկում է նրան միջուկային ներուժից ու կանխարգելիչ կերպով զինաթափում է։

ԱՄՆ ՌԾՈւ նախարարի ժամանակավոր պաշտոնակատար Թոմաս Մոդլիի կարծիքով` Միացյալ Նահանգները ռուսական գերձայնային հրթիռների պատճառով հայտնվեցին «անելանելի վիճակում», ու իբրև թե ստիպված են զարգացնել սպառազինությունը ոչ միջուկային վայրկենական հարվածի համար։ Ամերիկյան կոնգրեսի հետազոտական ծառայության հուլիսյան հաշվետվության մեջ նշվում է, որ ԱՄՆ–ն մի քանի տարով հետ է մնացել Ռուսաստանից և Չինաստանից գերձայնային զենքի մշակման հարցում, բոլոր ծրագրերը հեռու են աշխատանքային վիճակից, և 3,2 մլրդ դոլարի սպասվող ֆինանսավորումը կարգավիճակը վայրկենապես չի փոխի։

«Ցիրկոնը» փոխում է խաղի կանոնները

22350 նախագծի «Խորհրդային Միության նավատորմի ծովակալ Գորշկով» գլխավոր ֆրեգատն առաջին անգամը չէ, որ հարված հասցրեց առափնյա օբյեկտին «Ցիրկոն» թևավոր գերձայնային հրթիռով։ 2020 թվականի դեկտեմբերյան փորձարկումների ժամանակ հաջողությամբ խոցվել էր թիրախը Արխանգելսկի մարզում գտնվող Չիժա զորավարժարանում։ Այսինքն՝ հականավային հրթիռը վստահորեն յուրացրել է ռազմական գործողությունների ցամաքային թատերաբեմը, զգալիորեն ընդլայնել է կիրառման շառավիղը, և 350 կմ–ն հեռահարության սահմանը չէ։

Հուլիսի 20-ին Military Watch Magazine–ը հայտնեց, որ «Ցիրկոնը» կարող է ոչնչացնել հակառակորդի օբյեկտները ավելի քան 1000 կմ հեռավորության վրա, մինչև 9 մախ արագությամբ։ «Նոր հրթիռը կփոխի խաղի կանոնները բարձր ճշգրտության, հարվածի հսկայական ուժի և արևմտյան հայտնի բոլոր ՀՕՊ համակարգերից խուսափելու կարողության շնորհիվ»։ Սա չափազանցություն չէ։ Ռուսական գերձայնային հրթիռները մետաղի կույտերի են վերածում Patriot և Aegis ամենաառաջատար ամերիկյան համակարգերը։

Պենտագոնը ո՛չ գերձայնային զենք ունի, որը կարող էր սպառնալ Ռուսաստանին, ո՛չ ՀՕՊ համակարգեր, որոնք կարող են որսալ ռուսական գերձայնային հրթիռները։ Արևմտյան «գործընկերները» նույնիսկ ռադիոլոկացիոն միջոցներ չունեն, որոնք ի զորու են հայտնաբերելու մինչև 10 հազար կմ/ժ արագությամբ թռչող «Ցիրկոնը»։ Նրանց միայն բարձրագոչ հայտարարություններն ու մեղադրանքներն են մնում Ռուսաստանի հասցեին, որը պարզապես իր սահմաններն ու ազգային շահերն է պաշտպանում։

ՌԴ ՌԾՆ սուզանավերը ռազմական հակամարտության դեպքում կարող են աննկատ մոտենալ ԱՄՆ-ի կամ ՆԱՏՕ-ի ցանկացած այլ երկրի ափին և մի քանի րոպեում ոչնչացնել ռազմական և ռազմավարական ենթակառուցվածքը ստորջրյա դիրքից։ Ավելի վաղ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը մասնակի բացահայտել էր հակառակորդի հրթիռների մեկնարկի շրջաններով և որոշումների կայացման վայրերով ավտոմատացված պատասխան հարվածի ալգորիթմը։

«Շախ և մատ»․ Checkmate կործանիչի տպավորիչ շնորհանդեսը ավիացուցահանդեսում. ֆոտոշարք

Գերձայնային «Ցիրկոնը» Պենտագոնի և ՆԱՏՕ–ի համար միակ «անակնկալը» չէ ՌԴ ՌԾՆ–ի զինանոցում։

Նոր «անակնկալներ» ՌԴ ՌԾՆ–ից

ՌԴ ժամանակակից ռազմածովային նավատորմի զարգացման մեջ նկատելի է «ստորջրյա շեշտադրումը»։ Չորրորդ սերնդի «Յասեն–Մ» և «Բորեյ–Ա» նախագծերի միանգամից մի քանի ատոմային սուզանավեր փորձարկումների համար ծով դուրս եկան հուլիսի կեսին։

Մի փոքր ավելի վաղ առաջին անգամ ծով էր դուրս եկել 09852 նախագծի հատուկ նշանակության «Բելգորոդ» ատոմային սուզանավը, որը անօդաչու ջերմամիջուկային «Պոսեյդոնների» կրող էր (սա «փոխադարձ խոցելիության երաշխիք է», եթե ԱՄՆ–ն ամեն դեպքում գերձայնային հրթիռներ որսալու կարողությամբ ՀՕՊ համակարգ ստեղծի)։

Մինչև 1000 մետր խորություններ վրա գործող «Իխտիոզավր» բացառիկ տորպեդները հուլիսին սկսեցին համալրել Ռուսաստանի ՌԾՆ–ի սպառազինությունը։ Այդ «հրեշը» գերազանցում է առկա բոլոր անալոգները և՛ արագությամբ (50 հանգույց կամ մոտ 93կմ/ժ), անաղմուկ աշխատանքով, ընթացքի հեռահարությամբ (25 կմ) և «Վիրջինիա» ամերիկյան սուզանավի նման թիրախի հայտնաբերման հեռահարությամբ։ Նկատենք, որ սրանք արտահանման (նվազեցրած) բնութագրերն են, հիմնականները գաղտնի են պահվում։

Շարունակվում են «Ավրորա» ՀԿ–ի կողմից մշակված ինքնավար խորջրյա սարքի պետական փորձարկումները։ Համալիրը բաղկացած է երկու ռոբոտացված չբնակեցված ստորջրյա սարքերից. որոնողական, որը կողային տեսանելիության հիդրալոկատորի կամ բազմաճառագայթ էխոլոտի օգնությամբ կարող է գտնել թիրախային օբյեկտները ծովային ջրատարածքում և ծովի հատակին, ու տեսչական, որը համալրված է լուսանկարման և տեսանկարահանման համակարգերով։ Գործառույթները, ամենայն հավանականությամբ, այսքանով չեն սահմանափակվում։

Ռուսաստանում մշակվում է «Սերվալ» փոքր սուզանավը հեղուկ թթվածնով աշխատող և օդից կախում չունեցող էներգետիկ կայանքով։ Սուզանավը նախատեսված է հակառակորդի դիրքերի մերձակայքում գաղտնի գործողություններ իրականացնելու (առափնյա օբյեկտներին տորպեդային և հրթիռային հարվածներ հասցնելու համար), ինչպես նաև սեփական ռազմածովային բազաների պաշտպանության համար։ Սուզանավը հագեցած կլինի 533 մմ և 324 մմ տրամաչափի ականներով և տորպեդներով։ Փոքր «Սերվալը» ցանկացած հակառակորդի ՌԾՈւ բազայի համար կարող է իսկական «Փերլ Հարբոր» կազմակերպել։ Բացի այդ, սպառազինության խցիկի մոդուլային սխեման թույլ է տալիս սուզանավին կրել 6 մարտական լողորդներով «Տրիտոն» փոքր չափերի սարքի համար (դիվերսիոն-հետախուզական գործողությունների դեպքում)։

Թուրքիայի հավակնոտ ծրագրերն ու Ստամբուլի ջրանցքը. Սև ծովը կլցվի՞ ՆԱՏՕ-ի նավերով

Եթե անդրադառնանք վերջրյա նավատորմին, ապա ՌԴ ՊՆ–ն նախատեսում է լրացուցիչ գնել 22160 նախագծի «Վասիլի Բիկով» տեսակի պարեկային նավեր, որոնք տարբերվում են բարձր ավտոմոտացմամբ (նավի վրա ռոբոտներ կան)։ Նավերը պատրաստված են մոդուլային սկզբունքով, ինչը թույլ է տալիս արագ տեղադրել կոնկրետ մարտական առաջադրանք կատարելու համար անհրաժեշտ սպառազինությունը։ «Ռեդուտ» և «Պանցիր–Մ» զենիթային համալիրները, հականավային համալիրները, «Կալիբր–ՆԿ» թևավոր հրթիռներով մոդուլները, հիդրաակուստիկ կայանքներն ու այլ սարքավորումները տեղադրվում են 40 ֆուտանի ծովային կոնտեյներների մեջ, որոնք տեղադրում են նավերի վրա և միացվում սնուցմանն ու կառավարման միասնական համակարգին։ Բացի այդ, 22160 նախագիծը հարմարեցված է առկա բոլոր տեսակի ստորջրյա և վերջրյա անօդաչուների կիրառման համար։ Մինչև 2023 թվականը նավատորմը 6 «Բիկովներ» կստանա, բայց ավելին է անհրաժեշտ։

Երբ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարում է, որ ուժի դիրքից Մոսկվայի հետ երկխոսություն վարելու փորձերը ձախողման են դատապարտված, և «անբարյացակամ գործողություններին կոշտ ու վճռական ենք պատասխանելու», «գործընկերները» պետք է լսեն և հիշեն ՌԴ ՌԾՆ–ի բարձրտեխնոլոգիական գործիքների մասին։

Ռուսաստանի գերձայնային հրթռիները ստեղծված են ազգային անվտանգության ամրապնդման և «գործընկերների» հետ ռազմական պարիտետի վերականգնման համար։ ԱՄՆ–ն և ՆԱՏՕ–ն երկար տարիներ «երկակի նշանակության» հրթիռային համակարգերը մոտեցնում էին ՌԴ–ի սահմաններին և միութենական դաշնակից Բելառուսին։ Պենտագոնը բարձրճշգրտության թևավոր հրթիռներով ձգտում էր մետաղի մեջ իրականացնել «ոչ միջուկային արագ հարվածի» ռազմավարությունը։ Այսօր «Ցիրկոնն» ու Ռուսաստանի մյուս գերձայնային հրթիռները վերականգնում են ռազմական պարիտետը և ագրեսիվ Արևմուտքին ցույց տալիս իր տեղը պաշտպանական տեխնոլոգիաների մրցավազքում հետ մնացողի իր տեղը։