Ամերիկացի գործընկերների մոտ հերթական սրացում է, նրանք կրկին ռուսական սպառնալիք են հայտնաբերել, այս անգամ՝ Վիեննայում։ Ավստրիայի մայրաքաղաքում ԱՄՆ դեսպանատան մի քանի աշխատակիցներ բողոքել են մշտական գլխացավից, սրտխառնոցից, գլխապտույտից, խուճապային վիճակից:
Թվում է, թե առանձնահատուկ բան չկա։ Դիվանագիտական ծառայությունը վտանգավոր է և դժվար, պետք է բազմաթիվ միջոցառումների մասնակել՝ պաշտոնական և ոչ պաշտոնական, փողկապներով և առանց փողկապների։ Առավոտյան նման միջոցառումներից հետո լավ չի լինում: Սակայն տարիներ շարունակ ամերիկացի դիվանագետները հաջողությամբ խելքի են եկել տհաճ ախտանիշներից ասպիրինի և գազավորված ըմպելիքների օգնությամբ։
Բայց հիմա առջվա պես չէ։ Դիվանագետների գլխացավերը պաշտոնապես հայտարարել են «հավանյան համախտանիշ»։ Ենթադրվում է, որ խումհարը... էհ, գրողը տանի... «հավանյան համախտանիշը» պայմանավորված է մահվան ճառագայթների պես ինչ-որ ֆանտաստիկ զենքով, որն անսանձ կերպով Վիեննայում կիրառում են ռուսական նենգ հատուկ ծառայությունները։
Հետաքրքրական է, որ զենքն ունի հստակ արտահայտված հակաամերիկյան ուղղվածություն։ Միլիոնավոր վիեննացիներն ու նրանց միացած միգրանտները նման բան չեն զգում։ Դե, կամ էլ ասպիրին են խմում։
Այսօր ամերիկյան ամենաազդեցիկ պարբերականները գրում են «հավանյան համախտանիշի» մասին։ Վաշինգտոնում լրջորեն հետաքննում են գլխապտույտի ու սրտխառնոցի դեպքերը։
Ինչ է հայտնի Ռուսաստանի հինգերորդ սերնդի նորագույն թեթև կործանիչի մասին
Պետդեպը փորձաքննություն է խնդրել գիտնականներից։ ԿՀՎ-ի տնօրեն Ուիլյամ Բյոռնսն անձամբ զրուցել է անձնակազմի հետ, որը «տուժել է անհայտ միջադեպերից, որոնք խաթարել են մարդկանց առողջությունը»:
Վերջերս ամերիկյան գործընկերները համաշխարհային հանրությանը հավաստիացնում էին, որ ռուսներն իրենց օդային տարածքում ՉԹՕ են արձակում։ Սակայն ինչու է համախտանիշը «հավանյան» կոչվում ու ընդհանրապես Վիեննան ինչ կապ ունի։
Բանն այն է, որ Պետդեպարտամենտի սցենարիստները նույն մաշված տրաֆարետով են աշխատում։ 2016 թվականին նրանք նույնպիսի պատմություններ էին արտանետում Ինտերպոլ: Միայն թե այդ ժամանակ գործողության վայր Հավանան էր։
Դրանից քիչ առաջ նախագահ Օբաման նկատելիորեն մեղմացրել էր Կուբայի դեմ պատժամիջոցները և նույնիսկ այցով Հավանա էր մեկնել։ «Մոհիտո-դիվանագիտության» հաղթանակը դարձավ կեսդարյա ընդմիջումից հետո ԱՄՆ դեսպանատան գործունեության վերսկսումը։ Ժամանող դիվանագետներին շռայլորեն կոկտեյլներ էին մատուցում Հեմինգուեյի սիրելի բարում։
Սակայն ԱՄՆ հաջորդ նախագահ Դոնալդ Թրամփը չեղարկեց Օբամայի բոլոր որոշումները և Կուբայի հետ նոր սկսված բարեկամությունը։ Հարաբերությունների սառեցման խորհրդանիշը պետք է լիներ դեսպանատան անձնակազմի կրճատումը։
Եվ ասես պատվերով ամերիկացի դիվանագետներն ու Հավանայում ԿՀՎ աշխատակիցները սկսել էին բողոքել նույն ախտանշաններից՝ գլխացավ, լսողության խանգարումներ, խուճապային տրամադրություն։ Նրանք անընդհատ ինչ-որ տարօրինակ ձայներ էին լսում։ Պետդեպը ուսումնասիրություններ էր պատվիրել գիտնականներին։ Ամերիկյան իշխանությունը ենթադրել էր, որ դիվանագետների վրա հարձակվել են «միկրոալիքային» կամ «ձայնային» զենքի միջոցով։ Խելքը գլխին մարդը դժվարությամբ է պատկերացնում՝ միկրոալիքային զենքն ինչ տեսք ունի։
Ոչ պակաս անհեթեթ էր հնչում «ձայնային զենքի» մասին արտանետումը։ Զինվորականներն իսկապես ազդեցության ակուստիկ միջոցներ ունեն։ Նրանք պարզապես խլացնում են ամբոխին բարձր ձայնով։ Այսինքն, եթե նենգ ռուսները փորձեին ձայնային ալիքներով ազդել ամերիկացի դիվանագետների ուղեղի վրա, ամբողջ Հավանան կլսեր դա։ Բայց ոչ, զառանցանքը հասել էր այն մակարդակին, թե դա չլսվող ձայնային զենք էր:
«Բայդեն, շնորհակալություն զենքի համար». ո՞վ է թալիբներին աջակցում Աֆղանստանում
Պետդեպարտամենտի զառանցանքների վրա այն ժամանակ անգամ ամերիկյան մամուլն էր ծիծաղում։ Vanity Fair ամսագիրը մանրամասն նկարագրել էր, թե ինչպես են փորձագետներն ուսումնասիրել YouTube-ում հրապարակած «ձայնային հարձակումները»։ Կենդանաբանների, օրնիտոլոգների (թռչնաբանների), կենսաբանների, նյարդաբանների ու հոգեբույժների հետ խորհրդակցելուց հետո գիտականորեն հիմնավորված եզրակացություն էր տվել՝ տարօրինակ հնչյունների աղբյուր են դարձել Կուբայի մորեխները:
Սակայն ծիծաղը ծիծաղով, բայց այդ մեդիագրոհն իր նպատակին հասավ։ Կուբայում ԱՄՆ դեսպանատան աշխատակազմը կտրուկ կրճատվեց, դիվանագիտական աշխատողների կարգավիճակն իջեցվեց։ Կուբացիներին մեղադրեցին ամերիկացիների վրա հարձակումների մեջ։ Ձեռքի հետ էլ դրանում ռուսական հետք հայտնաբերեցին: The New York Times թերթը խորամտորեն նշել էր, որ ռուսները վաղուց են աշխատում «միկրոալիքային տեխնոլոգիաների» վրա։
Երբեմն թվում է, որ բոլոր այդ սցենարների հեղինակները պարզապես ծեր են։ Առաջին միկրոալիքային վառարանների հանդեպ վախն իսկապես ժամանակին գոյություն է ունեցել մարդկանց մոտ, բայց ով է հիշում դրա մասին:
«Հավանյան համախտանիշի» վերաբերյալ և՛ կուբացի, և՛ ամերիկացի գիտնականները հանգել են միասնական եզրակացության. եթե ամերիկացի դիվանագետները ինչ-որ բանից տառապում էին, ապա դա զանգվածային հիստերիան էր։
Բայց հինգ տարի չանցած «անհայտ առողջապահական հարձակումները» կրկին ի հայտ եկան։ Վիեննայում, դատելով ամերիկյան մամուլից, ապրելը սարսափելի է դարձել։ «Բայդենի վարչակազմի աշխատանքային վարկածն այն է, որ ռուս հակահետախույզներն իրենց միկրոալիքային սարքերը տեղադրել են ամերիկացի աշխատակիցների վրա՝ դրա միջոցով հափշտակելով նրանց նոութբուքերից ու սմարթֆոններից ստացված տվյալներն ու զգալի վնաս հասցնելով նրանց առողջությանը», — անկողմնակալ ներկայացնում է New Yorker մեծարգո ամսագիրը։
Այն, որ ռուսական հատուկ ծառայությունները կնշանակվեն ամերիկյան աշխատակիցների վատ զգալու գլխավոր մեղավորներ, նախապես պարզ էր։ The New York Times թերթն այդ մասին գրել էր դեռ կես տարի առաջ. դիվանագետներն այն ժամանակ Վիեննայում չէին հասցրել բողոքել վատ ինքնազգացողությունից ու խուճապային գրոհներից։
Հավանայի սցենարից, սակայն, երևում է, որ ամերիկյան տեղեկատվական հարձակման գլխավոր նպատակը ոչ թե Ռուսաստանն է, այլ Ավստրիան։ Վիեննայի դեպքը Վաշինգտոնի դժգոհության լուրջ ազդանշան է։
ԱՄՆ և ՌԴ նախագահները հեռախոսազրույց են ունեցել. ինչն է անընդունելի ԱՄՆ-ի համար
Ավստրիայի կառավարությունը զգալիորեն նյարդայնացնում է ամերիկյան ռեժիմին իր հարաբերական անկախությամբ և Ռուսաստանի հետ հարաբերություններ կառուցելու կարողությամբ։ Երկրի գլխավոր նավթագազային OMV Group ընկերությունը Ռուսաստանի հետ բիզնես է զարգացրել դեռևս խորհրդային տարիներից և մասնակցել է «Հյուսիսային հոսք-2»-ի շինարարությանը։ Ավստրիայի կանցլեր Սեբաստիան Կուրցը ժամանակ առ ժամանակ իրեն համարձակ արտահայտություններ է թույլ տալիս, չնայած Վաշինգտոնից հնչող աղաղակներին, որոնցում նրան մշտապես հայհոյում են նարցիսիզմի, օպորտունիզմի ու Մոսկվայի հետ չափազանց սերտ կապերի համար:
Ինչպես տեսնում ենք՝ Վաշինգտոնի նպատակները միանգամայն պարզ են՝ վախեցնել Վիեննային, այն «լրտեսների բուն» հայտարարել ու արգելափակել Մոսկվայի հետ անկախ շփումները։ Բայց սադրանքն այնքան անմտորեն է արվել, կարծես դրա հեղինակները նախապես հասկացել են, որ իրենց մոտ ոչինչ չի ստացվի։
90-ականների Ռուսաստանում դա կոչվում էր «պանյատներով գործել». Լավրովը՝ Արևմուտքի մասին
Երբեմն թվում է, թե ամերիկյան ռազմավարները թերագնահատում են, թե ինչ վնաս են հասցնում սեփական իմիջին։ Ժամանակին, հավանաբար, կարելի էր տարվել Վաշինգտոնի, այդ թվում՝ ինտելեկտուալ հմայքով։ Այսօր ամբողջ մեղմ ուժից մնացել են միայն ապուշ ու չգիտես ում համար արված արտանետումները ՉԹՕ-ների, ապա միկրոալիքային զենքի մասին։ Այստեղ ոչ միայն հնարավոր չէ նոր դաշնակիցներ ձեռքբերել, այլևհներին է դժվար պահել։ Ու՞մ է պետք տկարամտության մեջ գտնվող պետությունը։