ԵՐԵՎԱՆ, 7 հուլիսի – Sputnik. Հունիսի 20-ին կայացած արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում տարած հաղթանակից հետո սա ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի առաջին այցն է Ռուսաստան։ Վերջին անգամ նա Մոսկվայում եղել է ուղիղ երեք ամիս առաջ` ապրիլի 7-ին։ Այն ժամանակ երկու երկրների առաջնորդները քննարկում էին տարածաշրջանային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման թեման։
Այս անգամ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ բանակցությունները նշանակալի կլինեն։ Հանդիպման ժամանակ նախատեսվում է ուսումնասիրել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին և 2021 թվականի հունվարի 11-ին Ղարաբաղի կարգավորմանն առնչվող՝ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարաների հայտարարությունների իրականացման ընթացքը։ Սակայն քննարկումների առանցքային թեման կլինի Սյունիքի և Գեղարքունիքի ուղղությամբ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առաջացած ճգնաժամի հանգուցալուծումը։
Հարկ է նշել, որ նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում և դրանից առաջ Փաշինյանը բազմիցս հայտարարել էր Ռուսաստանի հետ ռազմավարական դաշնակցային հարաբերությունները խորացնելու անհրաժեշտության մասին։ Վերջին ամիսներին այդ համագործակցությունը նոր բաղադրիչ է ստանում` Սյունիքում և Գեղարքունիքում հայ–ադրբեջանական սահմանին ռուս խաղաղապահների սպասվող տեղակայման տեսքով։ Կարելի է ենթադրել, որ ռուս սահմանապահների օգնությամբ այդ հատվածների ամրացումը կարող է լուծել ճգնաժամը, որն առաջացել էր նշված մարզերի սահմանամերձ տարածքներ մայիսի 12-ին ադրբեջանական զորքի ներխուժումից հետո։ Մասնավորապես հակառակորդի զորքերը կանգնած են Գեղարքունիքի մարզի Կութ և Վերին Շորժա գյուղերի մոտ, ինչպես նաև Սյունիքի Սև լճի շրջանում։
Պուտինն ու Մակրոնը քննարկել են ԼՂ-ի շուրջ ստեղծված իրավիճակը
Դեռ մայիսի վերջին Փաշինյանն ասում էր, որ ռուս սահմանապահներ կամ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրների դիտորդական խմբեր կարող են տեղակայվել Սոթք–Խոզնավար սահմանային գծում, որը գտնվում է ադրբեջանական զինվորականների զբաղեցրած՝ ՀՀ սահմանամերձ տարածքում։ ՀՀ և Ադրբեջանի ԶՈւ–ներն էլ պետք է հայելային սկզբունքով հեռացվեն այնտեղից։
Պաշտոնական Բաքուն մինչ օրս այս առաջարկին հստակ պատասխան չի տվել, բայց, կարծես թե, ռուսական կողմը իրավիճակից դուրս գալու ավելի օպտիմալ տարբերակ է գտել։
Այսպես, Sputnik Արմենիայի տեղեկություններով, ռուս սահմանապահները պատրաստ են տեղակայվել սահմանի երկայնքով, բայց սկզբում «ոչ խնդրահարույց» հատվածներում։ Այնուհետև հայելային սկզբունքով ՀՀ և Ադրբեջանի զինուժի հեռացումից հետո, կզբաղեցնեն լարվածության կետերը։ Բոլոր նախապատրաստական աշխատանքներն արդեն արված են, ավելին, սոցցանցերի հայկական տիրույթում նախօրեին հայտնված լուսանկարներից դատելով՝ սահմանապահներն արդեն սկսել են ժամանել։ Ենթադրվում է, որ ժամանակի ընթացքում կհաջողվի համոզել ադրբեջանական կողմին հետ քաշել իր ուժերը նշված գյուղերի և Սև լճի տարածքից։
Մեր զրուցակիցները չեն բացառել նաև ռուս սահմանապահների տեղակայման մասին փաստաթղթի ստորագրում։ Կոնկրետ ինչ լուծումների կհանգեն կողմերը՝ պարզ կդառնա շուտով։
Նշենք, որ այն բանից հետո, երբ արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո Ադրբեջանի ենթակայության տակ անցան Քելբաջարի (Քարվաճառ) և Լաչինի (Քաշաթաղ) շրջանները, Սյունիքի մարզն ու Գեղարքունիքի մարզի հարավային հատվածը Ադրբեջանի հետ սահմանակից դարձան։
Հիշեցնենք, որ ադրբեջանցի զինվորականները մայիսի 12-ից Հայաստանի Սյունիքի մարզի Սև լճի տարածքում և Գեղարքունիքի մարզի Կութ, Նորաբակ ու Վերին Շորժա գյուղերի սահմանային տարածքներում ներխուժել են ՀՀ ինքնիշխան տարածք ու փորձում են ամրապնդվել այնտեղ։ Ռուսական կողմի միջնորդությամբ բանակցությունների մի քանի փուլ է կայացել։ Հակառակորդն առայժմ հեռանալու մտադրություն չունի։ Հայաստանը դիմել է ՀԱՊԿ-ին և ռազմական օգնություն խնդրել Ռուսաստանից։
Ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը հայտարարում է, որ ցանկանում է խնդիրը լուծել խաղաղ ճանապարհով, բայց չի բացառում նաև ուժի կիրառման տարբերակը, եթե բանակցություններն արդյունք չտան։
Ստեղծված իրավիճակը չի կարելի որակել որպես միջադեպ. Արմեն Գրիգորյանը` ՀԱՊԿ քարտուղարին
Մայիսի 25-ին Գեղարքունիքի մարզի Վերին Շորժա գյուղի հատվածում հակառակորդի կողմից արձակված կրակոցներից սպանվել է զինծառայող, կրտսեր սերժանտ Գևորգ Խուրշուդյանը:
Վերջին միջադեպը տեղի է ունեցել հուլիսի 5-ին. տարբեր տրամաչափի զենքերից գնդակոծվել է Վերին Շորժա գյուղը։ Նշվում է, որ 2 կողմերից վիրավորներ կան։