ԵՐԵՎԱՆ, 22 հունիսի – Sputnik. Գիտնականները պարզել են, թե ինչ գործառույթ են ունեցել 3200 տարի առաջ փորագրված քարե արձանիկները։ Դրանք հայտնաբերվել են խեթական Յազիլիկայա տաճարում՝ ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում դեռևս 19-րդ դարի առաջին կեսին, հայտնում է ՌԻԱ Նովոստին՝ հղում անելով Daily Mail-ին։
Մ.թ.ա. 13-րդ դարում խեթերը կրաքարից ավելի քան 90 մարմիններ են քանդակել՝ աստվածների, կենդանիների և հրեշների տեսքով, իսկ նրանց առջև տաճար են կանգնեցրել՝ այդ վայրը վերածելով սրբավայրի։ Ավելի քան 200 տարի գիտնականները չէին կարողանում պարզել, թե ինչի համար են նախատեսված եղել այդ բարձրաքանդակները։
Այսօր արդեն փորձագետների միջազգային խումբը պարզել է, որ քանդակներն իրենցից ներկայացնում են հնագույն օրացույց և տիեզերքի քարտեզ, որում պատկերված են տիեզերքի տարբեր մակարդակները՝ ստորգետնյա աշխարհը, Երկիրը՝ կենտրոնում և երկինքը։ Բարձրաքանդակների օգնությամբ խեթերը հաշվում էին օրերը, ամիսներն ու տարվա եղանակները։
Հնագետները պարզել են, որ խեթերը դա անում էին խազերի միջոցով, որոնք գծում էին տարբեր ուղղություններով։ Այդպես նրանք հետևում էին ժամանակի ընթացքին՝ ըստ Լուսնի և Արևի։
Խեթերն իրենց կայսրությունը հիմնադրել են մ.թ.ա. 17-րդ դարի վերջին։ Մ. թ. ա. 1300-ականնների կեսերին՝ իրենց զարգացման գագաթնակետին, նրանք իշխում էին ժամանակակից Թուրքիայի մեծ մասում, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքում և Վերին Միջագետքում գտնվող տարածքներում։
Հնագետները Եգիպտոսում հայտնաբերել են, ենթադրաբար, աշխարհի ամենահին գարեջրի «արտադրամասը»
Մ․թ․ա․ 1180 թ․-ը խեթական թագավորությունը գրավեցին ասորիներիները։ Երբեմնի հզոր պետությունը բաժանվեց մանր քաղաքների, դրանցից մի քանիսին հաջողվեց պահպանել գոյությունը մինչև մ․թ․ա․ 8-րդ դար։