Ինչպես ավելացնել բերքը. կառավարության ծրագրերն ու միջանկյալ արդյունքները

Հակաճգնաժամային ծրագրերի մի մասն ուղղվել էր գյուղատնտեսական նոր տեխնոլոգիաների ներդրմանը։ Այգեգործության, բանջարեղենի ու հացահատիկի մշակության համար մեկնարկել էր մի քանի ծրագիր, որոնց ընդհանուր արժեքը կազմել է շուրջ 100 միլիարդ դրամ։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Արման Խոջոյանը ներկայացնում է ծրագրերի միջանկյալ արդյունքները։

Լիզինգ

2020 թվականին առաջարկվել էր լիզինգի սուբսիդավորման ծրագիր, իսկ օրենսդրության մեջ լուծվել են լիզինգի հետ կապված մի քանի խնդիրներ։ 2019-ի համեմատ, գյուղտեխնիկայի և վերամշակման սարքավորումների լիզինգի պորտֆելն աճել է 2,2 անգամ, և աճի միտումը շարունակվում է նաև 2021-ին։ 2020-ին լիզինգի ծրագրով իրավաբանական անձանց և անհատ ֆերմերների տրամադրվել է շուրջ 950 միավոր տեխնիկա` ընդհանուր 8,8 միլիարդ դրամ արժողությամբ։

Ավելացել է վերամշակման սարքավորումների (ներառյալ սառնարանները, գյուղատնտեսական նշանակության պահեստները և ջերմոցները) լիզինգի պետական օժանդակության սահմանաչափը` 450 միլիոնից մինչև 1 միլիարդ դրամ։ Շահառուները հիմնականում իրավաբանական անձիք են, քանի որ այդչափ մեծ ներդրումներն արդեն մեծ ծավալների արտադրության համար են։ Սակայն մեծ է նաև ֆերմերների/անհատների մասնակցությունը ծրագրին, որոնք ձեռք են բերում փոքր ծավալի վերամշակող սարքավորումներ, կթի ագրեգատներ և այլն։

Վարկեր

2020-ին կառավարությունը սուբսիդավորել է շուրջ 37 հազար վարկեր, որոնց ընդհանուր ծավալը կազմել է 63 միլիարդ մլրդ դրամ։

«Ձեռնարկությունների մի մասը այդ վարկերով ձեռք է բերել նոր արտադրական և մթերման կարողություններ։ 2020 թվականին, 2019-ի համեմատ, Հայաստանից արտահանվել է 3 հազար տոննա ավելի գյուղմթերք, կամ տոննաժով` 2%–ով ավելի։ Սակայն գումարային արտահայտությամբ աճը եղել է 27-29%, իսկ պահածոների ու հյութերի դեպքում` 30-36%։ Այսինքն, շուկայում առկա է պահանջարկ, իսկ նոր տեխնոլոգիաները և սարքավորումները կնպաստեն ավելի արդյունավետ արտադրության կազմակերպմանը, որն էլ իր հերթին կազդի ինքնարժեքի ձևավորման վրա»,– ընդգծում է փոխնախարարը։

Քերոբյանի խոստացած 30 մլն դոլարանոց գյուղատնտեսական ծրագիրն արդեն մեկնարկել է

Շարունակվում է տրամադրվել նաև տոկոսադրույքների սուբսիդիա` մթերման վարկերի (թե՛ կաթի, թե՛ միրգ–բանջարեղենի)։ 2020 թվականին այս ծրագրով սուբսիդավորվել է 181 կազմակերպության շուրջ 22 միլիարդ դրամի վարկ։

Ըստ այդմ, եթե 2019-ին մթերվել է 86 հազար տոննա պտուղ–բանջարեղեն (չհաշված խաղողը), ապա 2020-ին, չնայած բոլոր դժվարություններին, 98 հազար տոննա։

Հիմնական խնդիրն առաջացել է խաղողի մթերման ժամանակ, քանի որ գինու ու կոնյակի արտահանումը նվազել է մոտ 30%–ով, իսկ տեղի շուկայում վաճառքները նվազել են 70%–ով։ Միևնույն ժամանակ, խաղողի բերքը 2020 թվականին մոտ 35%-ով ավելի էր նախորդ տարվա համեմատ։ Այսինքն, կար մեծ առաջարկ և քիչ պահանջարկ։ Դրան գումարած` հոկտեմբերին քիչ էին բեռնատար մեքենաները (հայտնի պատճառներով)։ «Բայց և այնպես, հաջողվեց այնպես անել, որ ամբողջ խաղողը մթերվի», – նշեց փոխնախարարը։

Ցորենի սերմացու

2020-ին փորձարկվել էր աշնանացան ցորենի սերմացուի ծրագիրը․ ֆերմերները, իրենց ընտրությամբ, գնում էին ցորենի որակյալ (սերտիֆիկացված) սերմացու, որի 1 կգ–ի 70 դրամը (շուրջ մեկ երրորդը) փոխհատուցել էր կառավարությունը։ Ընդհանուր առմամբ, ձեռք է բերվել գրեթե 4 200 տոննա սերմացու, որը, մոտավոր հաշվարկով, ցանվել է 15-17 հազար հեկտարի վրա։

Ինտենսիվ այգեգործություն

Ընդլայնվել է ինտենսիվ այգեգործության ծրագիրը՝ ներառելով ինտենսիվ պտղատու ծառատեսակների, կարկտապաշտպան և ոռոգման համակարգերի ոլորտները։ Մինչև 100 հեկտար այգի հիմնելու դեպքում ֆերմերը պետությունից հետ է ստանում ծախսերի 50%-ը։

Այս տարի ծրագիրը համալրվել է ևս մեկ բաղադրիչով` բարձրարժեք մշակաբույսերի համար (ծնեբեկ, բրյուսելյան կաղամբ և այլն)։ 2020թ․-ին հիմնված այգիների ընդհանուր մակերեսը կազմում է շուրջ 570 հա, որը 10 անգամ ավելի է 2019թ․-ի ցուցանիշից։ Այս տարի ծրագրի նկատմամբ պահանջարկն անհամեմատ աճել է։

Ապահովագրություն

2020 թվականին գյուղատնտեսական ապահովագրության ծրագիրը գործարկվել է ծիրանի և խաղողի համար, արդյունքում կնքվել է մոտ 1 500 պայմանագիր` մոտ 2 500 հեկտար այգիների համար։ 2021-ին ապահովագրությունն ընդլայնվել է 11 մշակաբույսի համար, և առաջին եռամսյակում դրա ծածկույթը կազմել է արդեն մոտ 5 հազար հեկտար, իսկ պայմանագրերի թիվը գրեթե կրկնակի աճել է։ Կարկտի և ցրտահարության դեպքում պետությունը հատուցում է վնասների 50%-60%-ը։

Հայաստանի բանկերը պետք է հավելյալ հարկ վճարեն հակաճգնաժամային վարկերի համար. տնտեսագետ

2020-ին գործող ծրագրում կատարվեցին որոշ փոփոխություններ, որով հնարավորություն տրվեց տնտեսավարողներին ձեռք բերել ֆերմենտացիոն տարաներ, հնեցման համար տակառներ, տարատեսակ պարագաներ՝ ապակյա տարաներ, ասեպտիկ պարկեր, փականներ և այլն։ Իսկ կոնյակի սպիրտ արտահանողներին շահագրգռելու համար արտահանվող սպիրտի 100,000 լիտրից ավելի վճարվող յուրաքանչյուր 1 լիտրի 100 դրամը կառավարությունը հետ է վերադարձնում։ Այդ գումարը կարևոր դերակատարում ունի արտահանման շուկայում ավելի մրցունակ լինելու համար։