ԵՐԵՎԱՆ, 3 մայիսի – Sputnik, Ժաննա Պողոսյան.Հայաստանում ներկա պահին կա միայն մեկ առաջավորասիական ընձառյուծ, այն էլ` արու։ Տեղեկությունը Sputnik Արմենիային հայտնեց Խոսրովի արգելոցի փոխտնօրեն Սմբատ Ղարիբյանը, որի հետ հանդիպել էինք Ընձառյուծի միջազգային օրվա առիթով։ Փորձագետը պատմեց մեր միակ ու անկրկնելի ընձառյուծի առօրյայի մասին։
«Մեր թակարդ-տեսախցիկները նրան արձանագրեցին 2017 թվականի դեկտեմբերին։ Այդ ժամանակից նա մնացել է Հայաստանում, շրջում է լեռներով, որս անում, սնվում տարբեր կենդանիներով, հիմնականում` բեզոարյան այծերով։ Սակայն ո՛չ կրծողներից է խորշում, ո՛չ ճագարներից։ Նրա համար դելիկատես են մացառախոզերը. Խոսրովի արգելոցում դրանք այնքան էլ շատ չեն», – պատմում է Ղարիբյանը։
Ընձառյուծն այս պահին համարվում է Հայաստանում բնակվող գիշատիչներից ամենաուժեղը։ Այնպես որ նա կարող է որս անել և ուտել նաև այլ գիշատիչների. գայլեր, արջեր, նույնիսկ` լուսան։ Բայց կա մի «բայց»։
«Սնունդը` սնունդ, բայց ընձառյուծն իր էներգիան ու ուժերը զուր չի վատնի լուսանի որս անելու համար։ Այն չափերով ավելի փոքր է, բայց կարող է կռվի բռնվել և լրջորեն վնասել ընձառյուծին։ Եվրոպական լուսանների թիվն արգելոցում բավարար է` 30-50։ Այլ կենդանիներին որսալու առումով դրանք ընձառյուծի հիմնական մրցակիցներն են», – պատմում է փորձագետը։
Հաշվի առնելով, որ ընձառյուծն արդեն ավելի քան 3 տարի Հայաստանի տարածքում է գտնվում, լիովին ընտելացել է` սնունդը բավարարում է, հայկական լանդշաֆտներն էլ սրտով են։
Մեր «տղայի» միակ խնդիրը զույգի բացակայությունն է, նա բոլորովին մենակ է։ Նա թույլ չի տա, որ արու ընձառյուծ մտնի տարածք, իսկ էգին սպասում ենք։ Բոլորս ենք սպասում։ Վայրի բնության օրենքներով` էգն ինքը պիտի հայտնվի։ Ընձառյուծները մայրերի հետ ընդամենը երկու տարի են մնում, որից հետո գնում են զույգ փնտրելու։
«Հազիվ թե ընձառյուծը լքի տարածքը, այնպես որ ստիպված կլինենք սպասել, մինչև էգը կգտնի նրան», – պատմում է արգելոցի աշխատակիցը։
Ընձառյուծի էգը կարող է Հայաստան գալ Իրանից կամ նույնիսկ Թուրքիայից կամ Ադրբեջանից։ Փշալարերը կենդանուն չեն վախեցնում, բայց կենդանին կարող է պայթել ականի վրա։ Նման տխուր միջադեպ արդեն արձանագրվել է Հայաստանում, երբ 2016 թվականին տեսախցիկները եռոտանի ընձառյուծ էին «որսացել»։ Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին ականի պատճառով խեղճ կենդանին կորցրել էր վերջույթներից մեկը։
Առաջավորասիական ընձառյուծն այս գիշատչի խոշորագույն ենթատեսակներից մեկն է, որը վերացման եզրին է և Բնության պահպանության միջազգային միության որոշմամբ ընդգրկված է Կարմիր գրքում։ Անկրկնելի գեղեցկություն ունեցող այս հազվագյուտ կենդանուն տարբեր երկրներում տարբեր կերպ են անվանում։ Իրանում այն հայտնի է որպես արաբական կամ պարսկական ընձառյուծ, Ադրբեջանում նրան անվանում են Կովկասյան ընձառյուծ, Հայաստանում` հայկական։ Հիմնականում այս գիշատիչը հանդիպում է Իրանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի լեռներում։