Ամենաթեժ օրերին Ռուսաստանի նախագահը մի քանի անգամ հայտարարեց, թե ահաբեկչական խմբավորումներ են բերվել Արցախ, ինչը անթույլատրելի է։ Վլադիմիր Պուտինի այդ հայտարարություններից հետո հայ հանրության շրջանում արթնացավ հույս, թե ռուսական զորքը կմտնի Արցախ՝ պայքարելու միջազգային ահաբեկչության դեմ՝ պաշտպանելով նաև արցախահայությանը ադրբեջանաթուրքական հարձակումից։
Ռուսները Արցախ մտան նոյեմբերի 10-ին՝ խաղաղապահների տեսքով։ Մոտ 2000 ռուսական համազգեստով զինվորական ստանձնել է նոր բախումները կանխելու, խաղաղ բնակիչներին պաշտպանելու առաքելություն՝ կանգնելով հայկական և ադրբեջանական զինված ուժերի մեջտեղում։ Պաշտոնական Ստեփանակերտը սա անվանում է նաև թուրքական ախորժակի զսպման միջոց։
«Այստեղ մենք տեսնում ենք ՌԴ-ի ու Թուրքիայի տարբեր նպատակներ ու մոտեցումներ։ Թուրքիան ունի հեռու գնացող պանթուրքիստական ծրագրեր, մինչդեռ ՌԴ-ն պարտավոր է կանխել դրանք, հակառակ դեպքում այդ ծրագրերը անկանխատեսելի հետևանքներ կունենան նաև Ռուսաստանի համար։ Պանթուրքիզմը եթե իրականանա, առաջին հերթին թիրախը հենց ՌԴ-ն է»,-մեզ հետ զրույցում ասաց Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբայանը։
Թուրքագետ և ռազմական վերլուծաբան Կարեն Հովհաննիսյանը մատնանշեց պանթուրքիստական ծրագրերում Ռուսաստանի դեմ լարված թակարդները՝ շեշտելով, թե ռուսական գործոնը մեր տարածաշրջանում ուժեղանում է առաջին հերթին հենց իրենց անվտանգային համակարգի համար։
«Մկանախաղ» կռվից հետո․ ՀՀ-ն ու Ադրբեջանը միաժամանակյա զորավարժություններ են անցկացնում
«Վստահորեն կարելի է ասել, որ Ռուսաստանը երբեք ձեռք չի քաշի Հարավային Կովկասից, քանի որ այդ դեպքում ամբողջ Հյուսիսային Կովկասը՝ Դաղստանը և մյուս շրջանները շատ արագ կանցնեն Թուրքիայի հսկողության տակ»։
Որպեսզի ավելի լավ պատկերացնենք, թե ինչ է պանթուրքիզմը և ինչ վտանգ է սպառնում Ռուսաստանի համար, նայենք քարտեզին ու աչքերով սահուն ճանապարհ անցնենք ժամանակակից Թուրքիայից մինչև Իրան ու Ադրբեջան, հետո Կասպից ծովի ափով դեպի հյուսիս-արևելք՝ մինչև Ղազախստան, Ուզբեկստան, Թուրքմենստան, Ղրղզստան և վերջապես՝ Չինաստանի արևմտյան շրջաններ՝ Ալթայ, որը համարվում է թյուրքական ժողովուրդների նախահայրենիքը։ Սա ընդգրկում է առնվազն 8 պետություն, որոնց ցամաքային միավորմանը խանգարում է երկու երկիր՝ Հայաստանը և Ռուսաստանը։
Չեչնիայի, Դաղստանի և Հյուսիսային Կովկասի տարածաշրջանի մյուս ժողովուրդները հիմնականում մահմեդական են և վաղուց թուրքական ազդեցության տակ են։ Միակ սեպը, որ համառորեն խրված է թյուրքական աշխարհաքաղաքական ծրագրերի մեջտեղում, Հայաստանն է։ Եթե վերանա հայկական գործոնը, մեկը մյուսի հետևից՝ դոմինոյի քարերի նման կընկնեն ոչ միայն ՌԴ հարավի ինքնավար հանրապետությունները, այլև Թուրքիան անթաքույց ոտնձգություններ կանի Ղրիմի և Սև ծովի հյուսիսային ափերի բնակավայրերի նկատմամբ։ Չմոռանանք, որ դեռևս 20-րդ դարասկզբին թուրքական իշխանությունը որոշել էր Սև ծովը դարձնել իր համար ներքին ծով, ինչին խանգարեց Խորհրդային Միության ձևավորումը։ Հիմա չկա Խորհրդային Միությունը, փոխարենը կա ռուս-ամերիկյան դիմակայություն, և Թուրքիան նորից փորձում է տիրանալ Ռուսաստանի հարավին։
Մոսկվայում նստած պաշտոնյաները, բնականաբար, սա լավ են հասկանում՝ Թուրքիայի նկատմամբ կիրառելով բլիթի ու մտրակի քաղաքականություն։ Մի կողմից ռուսները խորացնում են տնտեսական ու ռազմական համագործակցությունը, պայմաններ են ստեղծում, որ Թուրքիայի կախվածությունն իրենցից ավելի շատ լինի, մյուս կողմից Թուրքիայի դիմաց կանգնեցնում են ռուսական դրոշ ու արգելում ագրեսիա կիրառել Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ։
«Ահաբեկիչների հետ մեկտեղ Թուրքիան շատ ակտիվ դերակատարություն ու ապակայունացնող դերակատարություն ունի Մերձավոր Արևելքում։ Նրա շահերը բախվում են Իրանի, ԱՄՆ-ի, Չինաստանի, Ռուսաստանի շահերին։ Այս առումով հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունները ունակ են և պարտավոր են դիմակայել թուրքական սադրանքներին»,-ասաց Արցախի ԱԳ նախարարը, մինչդեռ Ադրբեջանի նախագահ Ալիևը մարտի սկզբին դժգոհեց, թե հենց ռուսական կողմն է աչք փակում Արցախ մուտք գործող անձանց ու մեքենաների ծագման վրա։
«Երբ հիմա անհասկանալի գործընթացներ են լինում Լեռնային Ղարաբաղ օտարերկրացիների գաղտնի մուտքի առումով, մենք սկսում են չհասկանալ խաղաղապահների գործողությունները։ Մենք ռուսական կողմի հետ պայմանավորվել էինք, որ օտարերկրացիները կարող են այնտեղ հասնել միայն մեր թույլտվությամբ, իսկ պայմանավորվածությունը խախտվում է»,-նշել է Ալիևը։
Ո՞վ է իրականում խախտում պայմանավորվածությունները։
Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ փաստաթղթով Ադրբեջանում կամ Արցախում թուրքական զորք չպետք է լիներ, մինչդեռ 2021-ի հունվարին Արցախի Հանրապետության սահմանից 11կմ հեռու՝ Աղդամ քաղաքի մոտակայքում բացվեց թուրքերի հիմնած դիտորդական կենտրոն՝ ռուս զինվորականների խորհրդանշական ներկայությամբ։ Պաշտոնական ձևակերպումներով դա պետք է ունենա տվյալներ հավաքելու և Արցախի կայունությունը վերահսկելու նպատակ, մինչդեռ դժգոհություն արտահայտող իր հայտարարություններով Ադրբեջանը արդեն պատրաստվում է 5 տարի անց խաղաղապահների ռուսական դրոշը փոխարինելու թուրքականով, մանավանդ որ թուրքական բազան արդեն կա հենց Արցախի քթի տակ։
«Շատ բարդ գործողություն է». Շոյգուն` Ղարաբաղի հարցով Թուրքիայի հետ գործակցելու մասին
Մարտի 10-ին Սիրիայի տարածքում թուրքական 20 «Բայրաքթար» անօդաչու սարքեր հարձակվել են ռուսական «Պանցիր» զենիթահրթիռային-հրանոթային համալիրի վրա՝ փորձելով ոչնչացնել այն։ Ռուսական զենքը փոքր-ինչ վնասվել է, ինչը արագ շտկել են ռուս զինվորականները՝ արդեն մարտի 14-ին հայտարարելով, թե իրենց զինանոցում կա գերբարձր հաճախականության թնդանոթ, որը ունակ է խոցել թուրքական դրոնները մինչև 20 կմ հեռավորության վրա։
Ադրբեջանը մարտի 15-ին հայտարարեց զորավարժություն սկսելու մասին՝ շեշտելով, որ այն պետք է լինի ՀՀ և Արցախի սահմանին՝ փորձարկելով լեռնային տեղանքում իրենց զորքի կարողությունները։ Սիրիական վերլուծական շրջանակները զգուշացնում են, որ Քարվաճառի մի հատվածում զորք կուտակելով՝ Թուրքիան իր հերթին նրանց հետ այնտեղ է տարել թուրքոման ահաբեկիչների, որոնց համար ամենամեծ թշնամին ռուս զինվորն է։ 2015-ի աշնանը հենց թուրքոմանները Սիրիայի հյուսիսում սպանեցին ռուս օդաչուներին։ Թուրքոման ահաբեկիչներին տեղավորելով Քարվաճառի լեռներում ու թիրախ դարձնելով ռուս խաղաղապահներին՝ Թուրքիան մյուս կողմից մեծ քանակությամբ հարվածային դրոններ է մատակարարում Ուկրաինային՝ Ղրիմի ու Դոնեցկի վրա հարձակվելու համար։
Ռուս–թուրքական լարվածությունը կարող է հանգեցնել ռազմական բախման. փորձագետ
Ռուսաստանը մարտի 20-ին Ղրիմում լայնամասշտաբ զորավարժություն անցկացրեց՝ բեմադրելով ռազմական օդանավակայանի գրավման սցենար։ Տանկերն ու հետևակի մարտական մեքենաները թռչող օդանավից իջնում են պարաշյուտով, իսկ գետնի վրա արագ գործի են անցնում ու մտնում հակառակորդի տարածք։ Վերլուծաբանները սա համարում են յուրատեսակ պատասխան Արցախի Վարանդայում (Ֆիզուլի) ու Քաշաթաղում (Լաչին) ռազմական օդանավակայաններ կառուցող ադրբեջանաթուրքական քայլերին։