ԵՐԵՎԱՆ, 23 մարտի - Sputnik. Մեծամորի ԱԷԿ-ի էներգետիկները կուսումնասիրեն ռադիոակտիվ թափոնների պահպանման ու ռեակտորի վթարային պաշտպանության համակարգերի արդիականացման ժամանակակից մեթոդների հարցում ռուսական կայանների փորձը: Տեղեկությունը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց ռուսական «Ռուսատոմ Սերվիս» ընկերության մասնագետ, ռուսական կողմից Հայկական ԱԷԿ-ի շահագործման ժամկետի երկարաձգման նախագծի ղեկավար Յուրի Սվիրիդենկոն։
Ապրիլի կեսերին կայանի մասնագետները ճանաչողական այց կկատարեն երկու ռուսական ատոմակայան՝ Նովովորոնեժկայա (4-րդ բլոկ) ու Կոլսկայա: Այդ կայարաններում առավել հարմար է ուսումնասիրել հայկական ԱԷԿ-ի սպասարկման ժամկետը 2026 թվականից հետո կրկին երկարացնելու հնարավորությունը։ Վերոնշյալ կայանները, որտեղ արդեն նման աշխատանքներ են իրականացվել, նախագծով նման են Մեծամորի ԱԷԿ-ին, քանի որ նույնպես կառուցված են ՎՎԵՐ-440 ռեակտորների վրա:
Փորձի փոխանակման ընթացքում շեշտը դրվելու է կայանի հետևյալ հանգույցների վրա.
Ռեակտորի վթարային սառեցում
Առաջինը՝ նոր անվտանգության համակարգերի ներդրում, ինչպիսիք են ռեակտորի ակտիվ գոտու վթարային սառեցումը: Կուսումնասիրվեն նաև ԱԷԿ-ի անվտանգության այլ համակարգեր։
Ռադիոակտիվ թափոնների պահեստարաններ, թափոնների կառավարման մեթոդներ
Երկրորդ շեշտը դրվելու է ռադիոակտիվ թափոնների պահեստարանների ու դրանց երկարատև պահպանման համար նոր տարաների, ինչպես նաև հեղուկ թափոնների գոլորշիացման նոր տեխնոլոգիաների վրա:
«Այսինքն՝ ուսումնասիրվելու են հարցեր՝ ինչպես նվազեցնել թափոնների քանակը, ինչպես դրանք պահել։ Խոսքը թաղելու մասին չէ, այլ ժամանակավոր, բայց երկարաժամկետ՝ մի քանի տասնամյակ, անվտանգ պահման մասին է», - նշել է Սվիրիդենկոն։
«Հետ –Ֆուկուսիմա»
Վերջապես, ուշադրություն կդարձնեն ԱԷԿ-ի պահուստային ու վթարային սնուցման համակարգերին: Դրա համար կայարանում կան դիզելային գեներատորներ, որոնք կայանին էլեկտրականություն են մատակարարում պլանային դադարի (վերանորոգման աշխատանքների) ժամանակ ու վթարի դեպքում:
Փակման մասին խոսակցությունները փուչ են. ԱԷԿ-ում ամրապնդելու են ռեակտորի պաշտպանությունը
«Այդ վթարային համակարգերը, որոնք անվանում են «հետ-ֆուկուսիմյան», ներդրվել են Կոլսկայա եւ Նովովորոնեժսկայա կայաններում, ու հայ գործընկերները կկարողանան ծանոթանալ դրանց», - ավելացրեց Սվիրիդենկոն:
Սառեցման աշտարակներ
Համագործակցության ընդհանուր համատեքստում քննարկվում է նաև սառեցման աշտարակների (հովացման աշտարակներ) վերանորոգման տեխնոլոգիան։ Դրանք սառեցնում են ջուրը, որն օգտագործվում է տուրբինները պտտելու համար։ Որքան արդյունավետ է սառեցումը, այնքան ավելի մեծ հզորությամբ կգործեն տուրբինները և այնքան ավելի շատ էլեկտրաէներգիա կկարողանա տալ կայանը։
ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության Էներգետիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտի մի շարք մասնագետներ առաջ են քաշում չոր (թացի փոխարեն) սառեցում մտցնելու գաղափարը։ Այս դեպքում այն ջուրը, որը պտտեցնում է գեներատորները, չի գոլորշիանա սառեցման ժամանակ, ու կայանը ստիպված չի լինի մշտապես համալրել ջրի պաշարը (մոտակա Սևջուր գետից): 2016-17 թվականներին «Ռոսատոմի» ձեռնարկությունները կազմել են գործող, «թաց» սառեցման համակարգերի արդիականացման նախագիծ և զուգահեռաբար դիտարկել դրանք «չորով» փոխարինելու հնարավորությունը։
«Անհրաժեշտ է քննարկել տնտեսական արդյունավետությունը, դրա համար պետք է տեսնել, թե ինչպիսի նոր նախագծային լուծումներ են առաջարկում հայ գործընկերները», - ավելացրեց Սվիրիդենկոն:
Այս բոլոր աշխատանքներն անհրաժեշտ է իրականացնել 2026 թվականից հետո կայանի ծառայության ժամկետը երկարացնելու համար։