ԵՐԵՎԱՆ, 5 հունվարի – Sputnik. Ադրբեջանը կարող է վերանայել համագործակցությունը ՅՈւՆԵՍԿՕ–ի հետ, եթե կազմակերպությունը չպահպանի իր «միջազգային կարգավիճակը»։ ՌԻԱ Նովոստիի փոխանցմամբ՝ այս մասին հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը` տեսակապի միջոցով այսօր հանդիպելով երկրի նորանշանակ մշակույթի նախարար Անար Քերիմովին ու մեկնաբանելով Արցախ առաքելություն ուղարկելու վերաբերյալ միջազգային այդ կազմակերպության դիմումը։
Ավելի վաղ ՅՈւՆԵՍԿՕ–ից հայտնել էին, որ սպասում են Ադրբեջանի պատասխանին ` մշակութային ժառանգության պաշպանության առաքելությամբ ԼՂ փորձագետներ ուղարկելու հնարավորության վերաբերյալ։ Իսկ մշակույթի գծով ՅՈւՆԵՍԿՕ–ի գլխավոր տնօրեն Էռնեստո Օտոնեն դեկտեմբերի 21-ին հայտարարել էր, որ Իրենք այդ հարցով բազմիցս են դիմել Ադրբեջանի իշխանությանը, բայց ապարդյուն։
«Մենք պատրաստ ենք շարունակել մեր համագործակցությունը ՅՈւՆԵՍԿՕ–ի հետ։ Բայց պայմանով, որ ՅՈւՆԵՍԿՕ–ն կպահպանի միջազգային իր կարգավիճակը։ ՅՈւՆԵՍԿՕ–ն որևէ երկրի մասնաճյուղ չէ։ Եթե այդ մոտեցումը գերակշռի մեր հարաբերություններում, համագործակցություն կշարունակվի։ Եթե ոչ` կարելի է վերանայել մեր համագործակցությունը։ Ամեն դեպքում, մեր մտադրությունները մաքուր են։ Երկակի ստանդարտներից, իսլամաֆոբիայից և ընտրողական մոտեցումից զերծ պետք է լինեն մեր հարաբերությունները», – ասել է Ալիևը։
Նշենք, որ Արցախում ավելի քան 3 հազար պատմամշակութային ժառանգության հուշարձան կա (ամրոցներ, վանքեր, խաչքարեր, շիրմաքարեր)։ Բոլորը վաղուց գույքագրվել են և անձնագրեր ունեն։
Ավելի վաղ ՀՀ ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Աննա Նաղդալյանն ընդգծել էր, որ Հայաստանն ու Արցախը միշտ հարգանք ու հոգատարություն են դրսևորել այլ ժողովուրդների և կրոնների մշակութային հուշարձանների ու արժեքների վերաբերյալ։ Այս առիթով նա ներկայացրել էր 2019 թվականին Շուշիում Գյովհար Աղայի վերին մզկիթի վերականգնման օրինակը։ Սակայն նման բան չի դիտվում Ադրբեջանի կողմից։ Նա նշել էր, որ Բաքուն տասնամյակներ շարունակ պայքարել է Արցախում հայկական մշակութային ներկայության դեմ, այդ թվում հուշարձանների զանգվածային ոչնչացման ճանապարհով։
ՀՀ ԱԳՆ պատասխանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ–ին. Ադրբեջանը մեղադրանքը շուռ տալու քարոզչական փորձ է կիրառել
Նաղդալյանը նշել էր, որ մշակութային ժառանգության պահպանման հարցը հատուկ, առանցքային նշանակություն է ստացել արցախյան հակամարտության ներկայիս համատեքստում։ Դա նաև արտացոլվել է ինչպես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների, այդպես էլ ընդհանուր առմամբ միջազգային հանրության վերջին հայտարարություններում։
«Հայաստանը ողջունում է և պատրաստ է աջակցել Արցախում և հարակից շրջաններում ՅՈւՆԵՍԿՕ–ի փաստահավաք առաքելության շուտափույթ իրականացմանը», – նշել էր Նաղդալյանը։
ՀՀ ԱԳՆ հայտարարության համաձայն՝ դա կնպաստի Ադրբեջանի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում մշակութային ժառանգության պահպանմանն ուղղված ջանքերին, ինչպես նաև հնարավոր բացասական իրադարձությունները կանխելուն։
Հիշեցնենք` նոյեմբերի 9-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը համատեղ հայտարարություն ընդունեցին ռազմական գործողությունների դադարեցման վերաբերյալ։
Եռակողմ հայտարարության մեջ մասնավորապես նշվում է, որ մինչև նոյեմբերի 15-ը Ադրբեջանին է վերադարձնում Քելբաջարը (ավելի ուշ այդ ժամկետը 10 օրով երկարաձգվեց-խմբ.), մինչև նոյեմբերի 20-ը՝ Աղդամի շրջանը, մինչև դեկտեմբերի 1-ը՝ Լաչինի շրջանը` թողնելով միջանցք 5 կմ լայնությամբ, որը ապահովելու է Հայաստանի կապը, սակայն չի շոշափելու Շուշին։
Հայաստանն ապահովում է տրանսպորտային կապ Ադրբեջանի արևմտյան շրջանների և Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության միջև։
Շփման գծի երկայնքով Լեռնային Ղարաբաղում և Լաչինի միջանցքում հաստատվում են ռուսական խաղաղապահ ուժեր, որոնք մնում են հինգ տարի ժամանակով` ավտոմատ երկարացման հնարավորությամբ, եթե հաջորդ հինգ տարվա համար կողմերը ժամկետի լրանալուց վեց ամիս առաջ չեն հայտարարում այս դրույթի կիրառությունը դադարեցնելու մասին։
Նշվում է նաև, որ ներքին տեղահանվածները և փախստականները վերադառնում են ԼՂ և հարակից շրջաններ, իրականացվում է ռազմագերիների փոխանակություն և մյուս պահվող անձանց փոխանակություն, ապաարգելափակվում են բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերը տարածաշրջանում։
Հայտարարության ստորագրումից հետո ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Facebook–ի իր էջում գրեց, որ անձամբ իր և բոլորի համար չափազանց ծանր որոշում է կայացրել:
Փաշինյանի հայտարարությունից հետո բազմաթիվ մարդիկ շարժվեցին դեպի Հանրապետության հրապարակ, մի խումբը ներխուժեց կառավարության գլխավոր մասնաշենք ու վարչապետի աշխատասենյակ, մի մասն էլ շարժվեց դեպի Բաղրամյան պողոտա ու մտավ Ազգային ժողովի շենք։ ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանը ծեծի ենթարկվեց, նրան տեղափոխեցին հիվանդանոց։