ԵՐԵՎԱՆ, 6 նոյեմբերի - Sputnik. Հայաստանի և Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանները հրապարակել են համատեղ արտահերթ զեկույց։ Հայաստանի ՄԻՊ Արման Թաթոյանը Facebook-ի իր էջում տեղեկացնում է, որ այն վերաբերում է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախում հրկիզվող, քիմիական տարրեր պարունակող զանգվածային ոչնչացման զինատեսակ կիրառելուն։
«Արտահերթ զեկույցի հետևությունները հիմնված են զեկույցում ներկայացված ապացույցներով (քաղաքացիական բնակիչների մարմինների վնասվածքների 18+ լուսանկարներով, քարտեզային ցուցադրող պատկերներով և այլն):
Առանձին հետևությունները հիմնված են Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի Ռազմաբժշկական ֆակուլտետի հետազոտությունների վրա:
Համատեղ ուսումնասիրությունները հաստատել են, որ հրկիզող զինատեսակն օգտագործվել է Արցախի քաղաքացիական օբյեկտների և անտառների դեմ՝ առաջացնելով երկարաժամկետ ծանր հետևանքներ խաղաղ բնակչության և շրջակա միջավայրի համար»,- նշված է Թաթոյանի գրառման մեջ։
Պաշտպանի տեղեկացմամբ՝ շատ դեպքերում այս զինատեսակը կիրառվել է այնպիսի վայրերում, որտեղ անտառները բնակավայրերի անմիջական հարևանությամբ են, հեռավորությունն անգամ 100 մետրի չի հասնում։ Ինչպես, օրինակ, Ննգի, Սղնախ, Ակնաղբյուր, Թաղավարդ, Տող, Քարին Տակ և այլ համայնքներում։ Սա նշանակում է քաղաքացիական բնակչության կյանքի և առողջության համար անխուսափելի երկարաժամկետ վնաս։
Պաշտպանների համատեղ փաստահավաք աշխատանքների արդյունքում պարզվել է, որ Արցախի գրեթե բոլոր շրջաններում վնասվել է ընդհանուր շուրջ 1815 հեկտար անտառապատ տարածք:
Թաթոյանը զգուշացնում է՝ հաշվի առնելով զինատեսակի առանձնահատկությունները, այս թիվը կարող է աճել նույնիսկ, եթե այն այլևս չշարունակվի կիրառվել:
Միջազգային հանրությունը շարունակում է կույր ձևանալ. Արցախի ՄԻՊ-ի նոր տեսանյութը
Որոշ բնակավայրերում վնասվել են քաղաքացիական բնակչության համար կենսական նշանակություն ունեցող օբյեկտներ, օրինակ՝ գազամատակարարման խողովակներ և այլն։
Պաշտպանների արտահերթ զեկույցում 7 կարևոր փաստ են շետադրվել այս զինատեսակի կիրառման հետ կապված.այն ունի զանգվածային ոչնչացման բնույթ,
- այն ունի զանգվածային ոչնչացման բնույթ,
- պարունակում է քիմիական տարրեր,
- կիրառվում է անտառների նկատմամբ և առաջացնում է զանգվածային հրդեհներ ու երկարաժամկետ ծանր վնաս շրջակա միջավայրի համար,
- հրդեհը չի մարում անգամ այն մարող նյութերով կամ ջրով՝ ըստ մասնագիտական գնահատականների,
- անտառները գտնվում են քաղաքացիական բնակավայրերին անմիջականորեն մոտ,
- ըստ փաստահավաք աշխատանքների՝ անտառներում ադրբեջանական զինված հարձակումներից պատսպարվում են նաև խաղաղ բնակիչներ, որոնք հավանաբար տուժել են այս զինատեսակի կիրառումից,
- քաղաքացիական օբյեկտների դեմ զինատեսակի օգտագործումն արգելված է միջազգային իրավունքով և կարող է հանգեցնել պատերազմական հանցագործության
Հիշեցնենք՝ հոկտեմբերի 31-ին հայտնի դարձավ, որ Ադրբեջանն Արցախում կիրառում է ֆոսֆոր պարունակող զինատեսակ։ ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հայտարարեց, որ հայկական ուժերին վնասներ պատճառելու նպատակ հետապնդելուց, Ադրբեջանը նաև խնդիր ունի առաջացնել մասսայական անտառային հրդեհներ ու տվյալ տարածքում ստեղծել բնապահպանական աղետի իրական վտանգներ:
Նույն օրը տեղեկությունը հաստատեց նաև ՀՀ ԱԳՆ-ն։ Նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը նշեց, որ Ադրբեջանն այն կիրառում է Արցախում՝ անտառների վրա, բնակավայրերի մոտակայքում, որտեղ բազմաթիվ խաղաղ բնակիչներ են ապրում:
Մասնագետների խոսքով՝սպիտակ ֆոսֆորից բռնկված հրդեհը գրեթե անհնար է մարել։ Անգամ մարելուց հետո այն ունակ է ինքնաբռնկվելու։ Այրումից առաջացած թունավոր գազերը շատ երկար մնում են օդում։ Եթե մարդիկ այրվածքներ են ստանում, դրանք գրեթե անհնար է բուժել ու ողջ մնալ։ Անգամ վիրավորի վերքերը բուժող բժիշկը պետք է զգույշ լինեն, որովհետև անգամ այդ ընթացքում կարելի է ծանր վնասվածք ստանալ։
Նշենք, որ ֆոսֆորային զինատեսակի կիրառումը միջազգային մարդասիրական իրավունքի, սովորութային իրավունքի նորմերի ու սկզբունքների, Ժնևյան կոնվենցիաների, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի համապատասխան կոնվենցիաներով ու փաստաթղթերով նախատեսված դրույթների կոպտագույն խախտում է: