«Օբյեկտիվորեն ես հայ չեմ։ Ես նույնիսկ ռուս չեմ. ես հրեա եմ։ Բայց... հոգով», - ասում է 27–ամյա Ալեքսանդր Լիստենգորտը, որը մի քայլող պատմություն է։ Նրա մասին կարելի է երկար գրել, բայց մենք դա հակիրճ կանենք։
Ալեքսանդրը բանասեր է, գրող, էզոտերիկ, ապրում է Մոսկվայում, պրոֆեսիոնալ մակարդակով զբաղվել է հայերենով, աշխատել է Ռուսաստանում Հայաստանի դեսպանատանը, հայերեն բանաստեղծություններ է գրում ու նույնիսկ դուդուկ է նվագում։ Ինչպե՞ս է դա ստացվել։ Միանգամից հերքենք մտքով անցած առաջին վարկածը՝ ո՛չ, Սաշայի երակներում ոչ մի կաթիլ հայկական արյուն չի հոսում, ու միանգամից հրաժարվենք երկրորդ վարկածից՝ ո՛չ, Սաշան ամուսնացած չէ հայուհու հետ։
«2010 թվականին ընդունվեցի Մոսկվայի պետական լեզվաբանական համալսարան, որտեղ պետք է օտար լեզու ընտրեինք։ Չորս տարի հայերեն ուսումնասիրեցի, իսպաներեն էլ սովորեցի։ Հայերենը միանգամից դյութեց ինձ իր տառերով, հնչողությամբ, արմատներով։ Ես իմ ուսուցչի՝ Ռուզաննա Հակոբովնայի հետ առանձին էի պարապում, ազատ ժամանակ Թումանյան, Սայաթ-Նովա էի կարդում, Վահան Արծրունու, Ռուբեն Հախվերդյանի, Արթուր Մեսչյանի երգերն էի լսում․․ Հիմա էլ հայ ռեփերների եմ լսում՝ Մոս, Մեծ Հայք, Հայկո․․․», - ասում է Լիստենգորտը։
«Էնպես կխաղամ, դեռ կտեսնես…»․ անկրկնելի Գայլա Նովենցի կյանքի ու դերերի մասին
Որքան ավելի էր մեր հերոսը խորանում հայերենի ուսումնասիրության մեջ, այնքան ավելի էր համոզվում, որ հայերենը սուրբ ու հոգևոր լեզու է։ Հանգամանքների բերումով, 2014 թվականին համալսարանն ավարտելուց հետո նրան հրավիրեցին պրակտիկան անցկացնելու Ռուսաստանում Հայաստանի դեսպանատանը։ Նա երեք ամիս աշխատեց դեսպանատան մամուլի ծառայությունում։
«Հետաքրքիր էր, որ ինձ` ոչ հայիս ու ՌԴ քաղաքացուս, հրավիրեցին Հայաստանի դեսպանատուն։ Նույն տարվա մեջ Հայաստան եկա՝ հանգստանալու ու ճանապարհորդելու։ Այցելեցի գեղեցիկ վայրեր, մայիսյան տոներին (Շուշիի ազատագրման օրը,-խմբ․) շրջեցի Արցախում, տեսա Ստեփանակերտը, Շուշին, Գանձասարը, մի խոսքով՝ բոլոր տեսարժան վայրերը։ Նույն տարվա ընթացքում որոշ ժամանակ անց Թուրքիա մեկնեցի։ Հասկացա, որ եթե ուզում եմ լավ հասկանալ Հայաստանի պատմությունը, պետք է նաև Թուրքիայի պատմությունը իմանամ», - ասում է Ալեքսանդրը։
Դիմակով հարսնացու, անկոստյում փեսացու, օնլայն հյուրեր. «կորոնավիրուսային» հարսանիքները
Հայերենը Սաշայի սովորած երրորդ օտար լեզուն էր․ նա դպրոցական տարիքից անգլերեն ու գերմաներեն գիտեր։ Հայերենից հետո Լիստենգորտը դեռ համալսարանում իսպաներեն սովորեց, հետո արդեն գործն ինքն իրեն առաջ գնաց` սովորեց եբրայերեն, թուրքերեն, ֆրանսերեն ու արաբերեն։ Նշում է, որ լինելով հրեա, հայերենը եբրայերենից շուտ է սովորել, բայց միանգամից բացատրում է՝ ինչու։
«Եբրայերենը Իսրայելի, ոչ թե հրեաների լեզուն է։ Հայերի մոտ ինչպե՞ս է` հայն աշխարհի ցանկացած ծայրում հայերեն է խոսում։ Հրեաների մոտ մի փոքր այլ է. նրանք խոսում են իրենց ապրած պետության լեզվով։ Սակայն բարդ հայերենն ուսումնասիրելուց հետո ինձ համար շատ ավելի հեշտ էր այլ լեզուներ սովորել, ու ես շատ ուրախ եմ դրա համար։ Փորձում հնարավորինս շատ մարդկանց գրավել իմ լեզուներով», - նշեց Լիստենգորտը։
Սաշան փորձում է իր գրքերով «գրավել» մարդկանց։ Կորոնավիրուսի համավարակի ընթացքում նա պարապ չի մնացել ու 3 գիրք է գրել․վերջինը կհրապարակվի տարեվերջին։ Երեք գրքերն ընդհանուր վերնագրով լույս կտեսնեն՝ «Զարթոնքի նոր փուլ»։ Նախորդ գրքերը լույս են տեսել «Վերադարձ աստղերին» ու «Տոնախմբություն երկրի վրա» խորագրերի ներքո։ Լիստենգորտը հոգևոր պրակտիկաներ է ուսումնասիրում ու 14 տարեկանից հետաքրքրվում է տարբեր կրոններով։ Ասում է, որ Հայաստանն իր համար հետաքրքրություն է ներկայացնում նաև այդ համատեքստում։
Ամուսնություն ծերուկի հետ. մի աղջկա սարսափելի պատմություն, որը Ավրորա Մարդիգանյան չդարձավ
«Կարծում եմ, որ միայն հայկական ու վրացական եկեղեցիներն են պահպանել իսկական քրիստոնեական ոգին, մյուս քրիստոնեական եկեղեցիներն այս տարիների ընթացքում բիզնես խարդախությունների վայր են դարձել։ Հայկական ու վրացական եկեղեցիներում զգում ես այն ոգին, որի մասին խոսել է Հիսուսը։ Աստվածաշնչի հայերեն թարգմանությունը շատ մոտ է Թորային։ Բացի այդ, հայկական կրոնը քրիստոնեության ու հեթանոսության հետաքրքիր համադրություն է. միայն Վարդավառն ինչ ասես` արժե։ Գրաբարը սուրբ լեզու է, իսկ ծիրանենուց պատրաստած դուդուկն իսկապես ապաքինող ձայն ունի», - ոգևորված պատմում է Ալեքսանդրը։
Սաշան Հայաստանի ու հայերի հետ կապված բազում նախագծեր է իրականացրել։ Օրինակ, նա ռուսերեն է թարգմանել Ռուբեն Հախվերդյանի երգերը, հրապարակել է ու նույնիսկ նվիրել է գիրքը Հախվերդյանին։ Բացի այդ, նա պատրաստվում է ցույց տալ հայերի ու հրեաների նմանությունը, համադրել Իսրայելում հայկական եկեղեցիներն ու թաղամասերը, Հայաստանում հրեական գերեզմանատների ու սինագոգները։ Այս ամենով հանդերձ, սակայն, Սաշան վստահեցնում է, որ հրեաները հայերի համեմատ մի առավելություն ունեն։
Թուրքերը տղային նետել են կամրջից, բայց նա փրկվել է. հայ Մաուգլիի անհավանական պատմությունը
«Հիանում եմ հայ ժողովրդով, բայց նրանք համախմբվածության ու միմյանց հանդեպ սիրո պակաս ունեն։ Հայերն անընդհատ մրցում են միմյանց հետ նույնիսկ Ցեղասպանության հիշատակին միջոցառումներ կազմակերպելու հարցում։ Հրեաների մոտ նման բան չի եղել։ Հայերին որ հարցնում ես՝ ե՞րբ եք Հայաստան վերադառնալու, ասում են՝ երբ լավ լինի։ Իսկ հրեաները անապատ գնացին ու այնպես արեցին, որ այնտեղ լավ լինի», - ժպիտով ասում է Լիստենգորտը։
Սաշան խոստանում է նորից Երևան գալ ու անձամբ հանդիպել Sputnik Արմենիայի հետ` արդեն հրապարակված երրորդ գրքով ու Հայաստանի հանդեպ սերն արտահայտելու նոր միջոցներով։
Վերջում ներկայացնենք ձեզ Ալեքսանդրի գրած հայերեն բանաստեղծություններից մի քանիսը.
Երկնագույն Երազ
Կարմիր, կապույտ, ծիրանագույն.
Գույները հայ անկախության:
Երազ տեսա որ ինքնուրույն
Նորից կլինի Հայաստան։
Որ կծաղկեն լիով նորից
Նրա դաշտերը ծաղկևոտ,
Ու կսկսի ապրել սկզբից
Հայ ժողովուրդը իր բախտով։
Որ լաջվարդի երկնքի տակ
Մասիս վերջապես կժպտա
Որովհետև կապրի ազատ...
Արդյո°ք երազ դա կմնա..
Հայաստանի գարունը
Շատ ծաղկավետ են ծիրանի դաշտերը,
Շատ սևաթույր են օրիորդի վարսերը,
Այդքան երազկոտ տղաները
Արևոտ մի երկրից հեռացել են:
Եվ հիմա, հեռավոր մի երկրից,
Երազում դեպի տուն ձգտելով,
Իրենց եսը հանում են սրտից,
Մշուշում ցրված թափառելով:
Քո արևոտ լճերի մեջ
Քո արևոտ լճերի մեջ
Ես մի ծառն եմ սիրով ծաղկող,
Քո բազմագույն դաշտերի մեջ
Ես մի ծաղիկն եմ փայլով բացվող։
Քո մեղրահամ հովիտների մեջ
Ես մի կաթն եմ քնքուշ հոսող
Քո մանուշակ երկնքի մեջ
Ամպ եմ լեռներիդ վրա նստող։
Քո հիացնող սարերի մեջ
Լիալուսին եմ, ոսկուց դեղնած
Եվ սկիզբ չկա, չկա և վերջ
Կյանքում սիրո մեջ ապրած։