ԵՐԵՎԱՆ, 23 օգոստոսի - Sputnik. ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնում այս տարին բարեհաճ են համարում երիտասարդ կադրերի առումով՝ արդեն տղա ասպիրանտ ունեն՝ տարկետման իրավունքով:
«Հնագետի պահանջ ունեինք: Դիմեցինք ու նախարարությունը տարկետման իրավունքով հնարավորություն տվեց երիտասարդին, ևս մեկ ասպիրանտ՝ հեռական կրթությամբ, կա ազգագրությունից: Բացի նրանցից, այս տարի ունենք նաև հայցորդներ՝ մինչև տարեվերջ հավանաբար 3 հայցորդ կունենաք»,- Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց կենտրոնի տնօրեն պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Արմեն Հայրապետյանը:
24-ամյա Արթուր Հովհաննիսյանը հայագիտության կենտրոնի այս տարվա ասպիրանտն է: Նա ավարտել է Խ. Աբովյանի անվան պետական մանկավարժական ինստիտուտը, մասնագիտությամբ թանգարանագետ է, բայց որոշել է ասպիրանտուրայում հնագիտություն ուսումնասիրել: Ասում է՝ գայթակղությունը մեծ էր այլ ոլորտներում, այդ թվում՝ ՏՏ, բարձր վարձատրությամբ աշխատանք գտնել, սակայն, ի վերջո, գիտությունն ընտրեց։
«Այդ ոլորտներն ինձ ֆինանսական ապահովություն կտային, բայց չէին տա այն, ինչ տարիներ շարունակ երազել եմ ու սովորել դրան հասնելու համար: Այս ճանապարհն ընտրել եմ հասկանալով, որ «դատապարտված» եմ դժվարությունների»,- մեզ հետ զրույցում նշեց տղան։
Հազարամյակների պահած գաղտնիքները, կամ ինչ են հայտնաբերել հնագետները Շիրակի Լեռնակերտում
Լեռնակերտի հնագիտական արշավախմբի ղեկավար, պատմական գիտությունների թեկնածու Բենիկ Վարդանյանը հազվադեպ նվիրյալներից մեկն է. 27-ամյա երիտասարդը, չնայած իր նվազագույն՝ 64 հազար դրամ աշխատավարձին, մեծ սիրով է հնագիտությամբ զբաղվում։ Այն Բենիկի մանկության երազանքն է, որն իրագործում է ավագ և փորձառու գործընկերների խորհուրդները հաշվի առնելով: Երիտասարդը դեռ ընտանիք ու ֆինանսական մեծ պարտավորություններ չունի: Սակայն, շատերի նման, նա ևս գիտությանը զուգահեռ մանկավարժությամբ է զբաղվում, չնայած, Բենիկի խոսքով՝ մանկավարժությունն էլ «թուլացնում» է ուշադրությունը գիտության նկատմամբ:
«Հնագիտությունն այն ոլորտն է, որտեղ որոշ դրամաշնորհների կամ միջազգային գործընկերային արշավախմբերի միջոցով շատ չնչին բացը կոմպենսացվում է, բայց ոչ միշտ, ինչպես այս տարի, ամեն դեպքում, եթե չլինի նվիրումը, չի լինի ոչինչ»,- խոստովանեց Բենիկը:
Երիտասարդ գիտնականն աշխատում է մեծ նվիրումով․ տարվա ընթացքում նախատեսված 4 գիտական հոդվածի փոխարեն 8-ն է գրում, բայց դրանից նրա աշխատավարձի չափը չի փոխվում։ Ծովի մակերևույթից 1 800-2 000 մետր բարձրության վրա, + 30 և ավելի աստիճանի պայմաններում անտրտունջ աշխատող երիտասարդ գիտնականին պարգևավճար էլ չի հասնում․ պետությունը դրա անհրաժեշտությունը չի տեսնում:
Դալմայի այգիների տարածքում մ.թ.ա. 2-1 հազարամյակի դամբանաթումբ է հայտնաբերվել
ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի տնօրենի խոսքով՝ սերնդափոխության խնդիրը զգացվում է հատկապես վերջին տարիներին, երիտասարդներին այլևս գիտությունը չի ձգում: Հիմնական պատճառը ուշադրության պակասն է:
«Խորհրդային տարիներին գիտության նկատմամբ պետության ուշադրությունն ու հոգածությունը շատ մեծ էր, կար ֆինանսավորում և գիտնականները հնարավորություն ունեին միայն գիտությամբ զբաղվելու: Այսօր ոչ մի գիտնական իրեն չի կարող թույլ տալ նման «շքեղություն»՝ զբաղվել միայն գիտությամբ, այդ դեպքում ընտանիք չի կարող պահել: Այսօր գիտնականների մեծ մասը, բացի գիտությունից, զբաղվում են նաև մանկավարժությամբ՝ դպրոցներում ու բուհերում»,- անկեղծացավ նա:
Գիտության մարդիկ ստիպված են հավելյալ աշխատանք փնտրել, քանի որ շատ քիչ են վարձատրվում, ինչն էլ գիտությունն անհրապույր է դարձնում երիտասարդների համար: «Ոլորտում մնացել են տարեց գիտնականներ և շատ քիչ երիտասարդներ, որոնք ուղղակի նվիրյալներ են՝ 60-70 հազար դրամով աշխատողը միայն նվիրյալ է, հակառակ պարագայում՝ դժվար է հավատալ՝ ինչպես կարող է հնագետը 60 հազարով տուն պահել ու զբաղվել հնագիտությամբ, նույնը նաև ազգագրության համար՝ 70-80 հազար դրամ ստանալ ու գյուղից գյուղ շրջել, նյութեր հավաքել, նույն վիճակն է նաև պատմության ոլորտում է»,- հավելեց Հայրապետյանը:
Հնագույն ամրոց և զիկկուրատ. նոր բացահայտումներ Արցախում
Խնդիրը կկարգավորվի, եթե պետությունը դեմքով դեպի գիտությունն ու գիտնակաները շրջվի: Հայրապետյանը ցավով է արձանագրում՝ վերջին տարիներին իշխանությունները գիտությունը «կույրաղիք» պես են վերաբերվում. եթե բնական գիտությունները որոշ չափով կարողանում են միջազգային դրամաշնորհների միջոցով լրացնել բացերը, ապա հայագիտության վիճակը մշուշոտ է: