Այս տարի նշվում է Երկրորդ համաշխարհայինի ավարտի 75-ամյակը, և այդ պատերազմի հետ կապված առնվազն մի 15 պատմություն կա, որոնց շուրջ մինչև հիմա վիճում են մասնագետները: Բազմաթիվ հոդվածներ, գրքեր են գրվել դրանց մասին, ու միևնույն է՝ մարդ այդպես էլ չի կարողանում մինչև վերջ կողմնորոշվել՝ լավ, իրոք եղե՞լ է նման բան, թե՞ հերթական միֆն է։
Մենք` հայերս, կարող էինք հսկայական պետություն հռչակել, բայց ուշացանք
Ես, օրինակ, վաղուց, շատ վաղուց էի լսել, որ Ադոլֆ Հիտլերի անձնական գլոբուսն ի վերջո հայտնվել է մի հայի ձեռքին։ Խոստովանեմ՝ ամենևին չէի հավատում, որովհետև բոլորս էլ գիտենք՝ մենք՝ հայերս, ախր ինչ ասես կարող ենք հորինել։ Բայց մի օր՝ ավելի քան 10 տարի առաջ, ամերիկյան մամուլում կարդացի, որ Կալիֆոռնիայում ապրող մեր հայրենակիցը՝ 91-ամյա Ջոն Բարսամյանը, աճուրդի է հանել Հիտլերի գլոբուսը, որը 45 թվականի գարնանը հայտնաբերել է Բավարիայում՝ Ադոլֆ Հիտլերի «Արծվի բույն» կոչվող նստավայրում։
Այն ժամանակ՝ պատերազմի վերջին օրերին, 28-ամյա սպա Բարսամյանը, որը ծառայում էր ամերիկյան բանակում, մտել է Հիտլերի նստավայրը, որն արդեն ռմբակոծվել էր, տեսել է այդ գլոբուսը, վերցրել է ու տարել իր հետ Ամերիկա։ Գլոբուսն, ի վերջո, աճուրդով վաճառվեց: Որքան հիշում եմ՝ ավելի քան 100 հազար դոլարով, որովհետև դրա իսկությունը հաստատող փաստաթղթեր կային։ Մաքսային ծառայությունը ժամանակին տեղեկանք էր տվել, որտեղ գրված էր. «Ապրանք՝ գլոբուս՝ մեկ հատ, լեզուն՝ գերմաներեն, որտեղից՝ Բավարիայի «Արծվի բույն» նստավայրից»։
Կա շատ ավելի խորհրդավոր մի պատմություն։ Այն կապված է նացիստների, այսպես կոչված, Դի Գլոկեի հետ։ Ի՞նչ է Դի Գլոկեն։ Դի Գլոկե՝ գերմաներեն նշանակում է զանգ։ Խոսքը իրոք մի հսկայական զանգի մասին է՝ մոտ չորս ու կես մետր բարձրությամբ և երեք մետր լայնությամբ, որի մասին, ըստ լեհ լրագրող Իգոր Վիտկովսկու, տեղեկություններ կան տարբեր երկրների արխիվներում, բայց որի կիրառական նշանակությունը անհայտ է մնում և ամենաֆանտաստիկ ենթադրությունների առիթ տալիս։
Եթե հավատանք իմ լեհ գործընկերոջը, այս զանգի մասին արդեն պատերազմի ավարտից հետո հարցաքննությունների ընթացքում պատմել են գրուպենֆյուրեր Յակոբ Շպորենբերգը և Պլզեն չեխական քաղաքում գտնվող «Շկոդա» ձեռնարկության տնօրեն Վիլհելմ Ֆոստը։ Նրանց վկայությամբ՝ այդ մետաղյա զանգի հետ կապված գիտափորձերը սկսվել են «Շկոդա» ֆաբրիկայում, իսկ հետո շարունակվել մի ընդարձակ ածխահորում, որտեղ գերմանացիները լաբորատորիա են ստեղծել։
Եվ բոյկոտը կոչվեց կապիտանի անունով
Ըստ այս վկայությունների՝ մետաղյա զանգի ներսում տեղադրված է եղել երկու կապարե գլան, իսկ դրանց մեջ էլ՝ ինչ-որ նյութ, որի միայն կոդավորված անունն է հայտնի՝ Քսերում-525։ Գլանները էլեկտրական հոսանքով պտտվում էին, ընդ որում՝ հակառակ ուղղություններով, և ինչ-որ գործընթացներ էին սկսվում, որոնց հետևանքով ենթադրաբար ճառագայթում էր առաջանում, և գիտափորձերի համար բերված կենդանիները՝ առնետները և ճագարները, սատկում էին։
Այս ամենը, մասնագետների կարծիքով, ինչ-որ չափով նման է այն ցենտրիֆուգներին, որոնք հիմա էլ օգտագործվում են ռադիոակտիվ նյութերի հարստացման համար։ Բայց ոչ մի հավաստի տեղեկություն չկա, որ նացիստները հենց միջուկային փորձեր էին անում, ձգտելով ատոմային ռումբի նման մի բան ստեղծել։
Իսկ ամերիկացի գրող Հենրի Սթիվենսն այս առեղծվածային զանգի մասին գիրք է գրել, որտեղ բոլորովին անհավանական վարկած է առաջ քաշել։ Ասում է՝ այս զանգի օգնությամբ նացիստները փորձում էին պարզել՝ արդյոք հնարավոր չէ՞ ճանապարհոդել ժամանակի մեջ և փոխել անցյալն ու ապագան հօգուտ ֆաշիստական իշխանությունների։
Գրողը խոստովանում է. «Ես ինքս ինձ հաշիվ եմ տալիս, թե ինչ խելահեղ գաղափար է սա, բայց պատերազմի վերջում, երբ խորհրդային զորքերն ընդհուպ մոտեցել էին Բեռլինին, այդ մոլագարը՝ Ադոլֆ Հիտլերը, ցանկացած բանի կարող էր հավատալ»։
Տագնապի պահին մարդկությունը չպետք է մոռանա այլ վտանգների մասին