ԵՐԵՎԱՆ, 8 փետրվարի – Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Բոլոր սիրահարների հովանավոր Սուրբ Սարգսի օրը Հայաստանում ամենահայտնի տոներից է։ Սովորաբար սկսում են նշել առավոտից։ Այդ պատճառով նախաճաշն էլ է տոնական լինում։ Ուտեստները պատրաստում են հացահատիկային բույսերից։
«Հայ խոհարարական ավանդույթների զարգացում և պահպանում» հասարակական կազմակերպության նախագահ Սեդրակ Մամուլյանի խոսքով` մեր նախնիները, տոն օրերին այս ուտեստները պատրաստելիս, հացահատիկային բույսերը, այսպես ասած, զոհաբերում էին աստվածներին։
«Համարվում էր, որ այդ դեպքում բերքն ավելի առատ կլինի», – Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց Մամուլյանը։
Նա նաև 5 հիմնական ուտեստ առանձնացրեց, որոնք պարտադիր պատրաստում էին տոնական նախաճաշին։
Սուրբ Սարգիսը` ոչ միայն սիրահարների համար
Բաղարջ
Բաղարջը միջուկով գաթա է, որը եղել է տոնական սեղանի գլխավոր ուտեստը։ Ընդունված էր բաղարջի մեջ դնել տան և այգու բարիքներից: Կտրում էին տոնական սեղանի մոտ, և յուրաքանչյուրի կտորի միջից գտնված բարիքը խորհրդանշում էր ընտանիքի այդ անդամի ժառանգությունը, օրինակ՝ պանրի դեպքում՝ անասունը, դրամի դեպքում՝ պապենական տունը և այլն: Աղջիկների դեպքում, եթե նրա բաժնի մեջ միրգ էր լինում, ապա ասում էին, որ նրա ապագա ամուսինն այգեպան է լինելու:
Խաշիլ
Սուրբ Սարգսի տոնի ուտեստներից մեկն էլ հագեցնող ու հեշտ պատրաստվող խաշիլն է։ Մատուցում են մածնով և սոխառածով։ Ի դեպ, Սուրբ Սարգսի օրը ժողովուրդը նաև «Խաշիլի» տոն է անվանում։ Սակայն տնային տնտեսուհիներն այս ուտեստը պատրաստում են նաև առանց առիթի և հիմնականում նախաճաշին։ Հնում խաշիլից փոքրիկ գնդեր էին պատրաստում, որոնցից մեկի մեջ դնում էին լոբի կամ կորիզ՝ վիճակահանությամբ տարվա հաջողակին գտնելու նպատակով:
Խավիծ
Եթե ցանկանում եք ձեր տոնական սեղանն ավելի բազմազան դարձնել, կարող եք նաև խավիծ եփել։ Ժամանակին ընդունված էր այս սննդարար ուտեստը տալ նաև ծննդկաններին։ Համարվում է, որ այն բուժիչ է և օգնում է շուտ վերականգնել ուժերը։ Պատրաստելը հեշտ է ու արագ. ալյուրը կամ փոխինձը հալած յուղի մեջ բովում են այնքան ժամանակ, մինչև գույնը փոխի։ Խառնուրդին ավելացնում են շաքարավազ կամ մուրաբա և ջուր լցնում վրան։ Թողնում են կրակին մինչև պատրաստվելը։
Հալվա
Տոնական սեղանի իսկական զարդը կլինի հալվան։ Բոված ալյուրին ավելացնում են թթվասեր, շաքարավազ կամ մուրաբա։ Այդ ամենը խառնում են մինչև միասեռ զանգված ստանալը և ավելացնում ընդեղեն կամ չիր։ Սովորաբար հալվան մատուցում են հիմնական ուտեստից հետո` որպես աղանդեր թեյի կամ սուրճի հետ։
Կոլոնդրակ
Եթե չեք ցանկանում ո՛չ տապակել, ո՛չ թխել, ո՛չ եփել, ապա կատարյալ տարբերակ է կոլոնդրակը։ Պատրաստման համար պետք է 2 բաղադրիչ` փոխինձ և մուրաբա կամ մեղր։ Փոխինձը խառնում ենք մուրաբայի և մեղրի հետ, ստացված զանգվածից գնդիկներ ենք պատրաստում։ Ի դեպ, կարելի է նաև չիր, ընկույզ և չամիչ ավելացնել։
Նշենք, որ հնում կանայք դռան մոտ կամ կտուրին փոխինձ էին դնում: Եթե առավոտյան փոխինձի վրա հետք էին տեսնում, հավատում էին, որ դա սրբի ձիու սմբակի հետքն է, ինչը նշանակում է, որ իրենք արժանացել են սրբի բարեհաճությանը կամ նույնիսկ ավելին, մինչ այդ իրենք դրախտին արժանի կյանք են վարել:
Սուրբ Սարգսի տոնն ու կախարդական երազը. հավատո՞ւմ են երևանցիներն աղի բլիթի ուժին. տեսանյութ