Անջատման ծրագիրն այսպիսինն էր՝ 2016-ի նախագահական ընտրություններից հետո ստորագրահավաք սկսել և պահանջել, որ 2019 թվականի գարնանը Կալիֆոռնիայում անցկացվի հանրաքվեի նման մի բան՝ պլեբիսցիտ։ Եթե դրան մասնակցի ընտրողների 50 տոկոսից ավելի և անջատման օգտին քվեարկի առնվազն 55 տոկոսը` Կալիֆոռնիայի նահանգապետը պարտավոր է դիմել ՄԱԿ-ին՝ Կալիֆոռնիան ինքնիշխան պետություն ճանաչելու խնդրանքով։
Ոչ մի հանրաքվե էլ չեղավ։ Միգուցե նաև այն պատճառով, որ փոխվեցին տրամադրությունները։ Կալիֆոռնիան դեմոկրատական նահանգ է, այնտեղ ավանդաբար հաղթում են դեմոկրատները։ Միայն մի փաստ՝ վերջին նախագահական ընտրություններում Հիլարի Քլինթոնը ստացավ ձայների 61,5 տոկոսը, իսկ Դոնալդ Թրամփը՝ 33,2 տոկոսը՝ գրեթե երկու անգամ պակաս։ Բայց Թրամփը նախագահ դարձավ։
Ու երբ 2017 թվականի գարնանը Բերքլիի համալսարանը սոցիոլոգիական հարցում անցկացրեք, պարզվեց, որ կալիֆոռնիացիների 32 տոկոսը կողմ է, որ նահանգը դուրս գա ԱՄՆ-ի կազմից։ Համաձայնեք՝ պատկառելի թիվ է՝ ամեն երրորդը, այսպես ասած, անջատաողական էր։ Բայց երբ նույն հարցումն անցկացվեց մեկ տարի անց՝ 2018 թվականին, պատկերը բոլորովին այլ էր՝ Միացյալ Նահանգների կազմից դուրս գալու օգտին արտահայտվել էր բնակիչների ընդամենը 14 տոկոսը։
Կալիֆոռնիան, ինչպես հայտնի է, հայաշատ նահանգ է։ Վիքիպեդիայում հրապարակված տվյալների համաձայն այժմ այդ կահանգում ապրում է մոտ 1 միլիոն հայ։
Այն, որ դա տեսականորեն հնարավոր է` որևէ մեկը չի ժխտում։ Կալիֆոռնիայի տնտեսությունը հինգերորդն է ողջ աշխարհում, այսինքն տնտեսական առումով խնդիրներ չեն ծագի։ «Այո, Կալիֆոռնիա» շարժման անդամ Մարկուս Ռուիզ Էվանսը ամերիկյան թերթերից մեկում գրել է.
«Ոչ ոք փողը չի հանի Կալիֆոռնիայից, եթե նահանգը որոշի անջատվել։ Ոչ ոք չի դադարեցնի առևտուրը, որովհետև դա որևէ մեկի շահերից չի բխում։ Աշխարհը թույլ չի տա, որ Կալիֆոռնիայի տնտեսությունը քանդվի։ Եվ ոչ ոք չի օկուպացնի Կալիֆոռնիան»։
Այս վերջին պնդման հետ ոչ բոլորն են համաձայն։ Իհարկե, շատ դժվար է պատկերացնել նոր քաղաքացիական պատերազմ, թեև նման բան եղել է մոտ մեկումեկ դար առաջ, երբ 11 նահանգներ հայտարարեցին, որ անկախանում են։ Այդ պատերազմում զոհվեց ավելի քան 600 հազար մարդ։ Բայց այն ժամանակ սկզբունքային հարց կար՝ ստրկությունը։ Հիմա չկա որևէ էական խնդիր, թեև անջատման կողմնակիցները բերում են գրեթե նույն փաստարկները, ինչ, ասենք, կատալոնացի անջատողականները։
Առաջին՝ մենք հսկայական հարկեր ենք մուծում, բայց կենտրոնից փոխհատուցում չենք ստանում։ Երկրորդ՝ նահանգի բնակիչները իրենց մեկուսացած են զգում Վաշինգտոնից։ Եվ երրորդ՝ մշակութային և քաղաքական մեծ խզում կա Կալիֆոռնիայի և մնացած նահանգների միջև, մասնավորապես, բնապահպանական և ներգաղթի հարցերում։
Իսկապես, ներգաղթի հարցում կալիֆոռնիացիների դիրքորոշումը բավական մեղմ է։ Հենց այդ պատճառով էլ այնտեղ տասնամյակներով ապրում են ապօրինի ներգաղթյալներ, այդ թվում Հայաստանից եկածներ, որոնք հույս ունեն, որ եթե Կալիֆոռնիան առանձնանա, իրենք միանգամից էլ նոր պետության քաղաքացիություն կստանան։ Ամերիկացի մեկնաբաններից մեկն ավելացնում է.
«Ու միանգամից էլ կպահանջեն նոր պետության իշխանություններից փակել սահմանները և ներս չթողնել նոր ներգաղթյալներին»։
Համաձայնեք` միանգամայն իրատեսական նկատառում է։