ԵՐԵՎԱՆ, 7 հունվարի — Sputnik. 2019թ–ի տնտեսական ամփոփ ցուցանիշը դեռ չկա, բայց 11 ամսվա տվյալներով գրանցվել է 7.1 տոկոս տնտեսական աճ։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում, մեկնաբանելով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի` տնտեսական ցուցանիշներով հարևան երկրներին գերազանցելու մասին ֆեյսբուքյան գրառումը, այս մասին ասաց տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը։
Փաշինյանը երեկ` հունվարի 6-ին, Facebook-ի իր էջում գրել էր, որ 2019 թվականի արդյունքներով՝ 1 շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ի ցուցանիշով Հայաստանը դարձել է Հարավային Կովկասի առաջատար երկիրը` առաջ անցնելով հարևան Վրաստանից և Ադրբեջանից: Ավելի ուշ վարչապետը խմբագրել էր իր գրառումը` նշելով, որ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի գնահատականով 2019 թվականի արդյունքներով Հայաստանն անցել է Վրաստանին, իսկ Ադրբեջանին կանցնի արդեն 2020 թվականին։
«7.1 տոկոս տնտեսական ակտիվության ցուցանիշով մենք, այո, Վրաստանի ցուցանիշը մի փոքր անցել ենք, բայց Ադրբեջանին դեռ չենք հասել։ Խոստացվել է, որ հաջորդ տարի մենք այդ աճը ևս կունենանք։ Այստեղ ամբողջ խնդիրն այն է, թե տնտեսական ինչ ցուցանիշի նկատմամբ ենք մենք այդ աճն ապահովել»,– ասաց Ավետիսյանը։
Նրա մեկնաբանությամբ` 2019 թ–ի 11 ամիսներին գրանցված 7.1 տոկոս տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն առաջին հայացքից դրական է նախորդ տարվա 5.9 տոկոսի նկատմամբ։ Բայց 2018թ–ի սկզբում Հայաստանի տնտեսական ակտիվությունը հասել էր գրեթե երկնիշ թվի, ավելի կոնկրետ` 9.5 տոկոսի։ Բայց մինչև տարեվերջ այն նվազեց, ու տարին փակեցինք 5.9 տոկոսով։ Ավետիսյանի դիտարկմամբ` եթե համեմատության համար հիմք ընդունենք 2018-ի առաջին կեսի ցուցանիշը, կարող ենք արձանագրել, որ հետագա 2 տարվա ընթացքում անկում ենք ունեցել։
«Ամբողջ խնդիրն այն է, որ ցուցանիշները ներկայացվում են դրվագային և ոչ ամբողջական։ Եվ երբ որ ներկայացվում է ոչ թե ամբողջական պատկերը, այլ մեկ–երկու դրական արձանագրում ունեցող ցուցանիշներ, տնտեսագետները ստիպված են լինում նաև մյուս ցուցանիշները ներկայացնել, որոնք այդպիսի դրական արձանագրում չունեն»,– ասաց նա։
Տնտեսագետը հենց այս հանգամանքով է պայմանավորում նաև ՀՀ վարչապետի` տնտեսական ցուցանիշների մասին գրառումների նկատմամբ մասնագետների տարաձայնությունները։
«Նույն երկիրն է, նույն երկրի տնտեսության, սոցիալական խնդիրների մասին ենք խոսում։ Բայց, ցավոք, երբ երկրի վարչապետն ու իշխանությունները ներկայացնում են միայն այն ցուցանիշները, որոնք արձանագրել են դրական միտումներ` դրանց կողքին չներկայացնելով այն ցուցանիշները, որոնք շարունակում են մտահոգիչ մնալ, այս պարագայում մասնագիտական շրջանակներում առաջանում են հարցեր, ու փորձում ենք պատկերն ամբողջականացնել` ներկայացնելով նաև ոչ ցանկալի տիրույթում մնացած ցուցանիշները»,– ասաց նա։
Ինչ վերաբերում է Փաշինյանի երեկվա գրառմանը, այստեղ ևս Թադևոս Ավետիսյանը կարևորում է տնտեսական ցուցանիշների բազմակողմանի ուսումնասիրությունը։ Ներկայացնելով տնտեսական աճի ցուցանիշը, տնտեսագետի խոսքով, վարչապետ Փաշինյանը պատահաբար, թե միտումնավոր, չի նշում, որ այն հիմնված է մանրածախ առևտրի, շահումով խաղերի ու ծառայությունների ոլորտի վրա։
«Իհարկե, դրական է, որ որոշակի աճ ունենք արդյունաբերության ոլորտում։ Բայց ընդհանուր առմամբ մեր տնտեսության մեջ շարունակում է մեծ ծավալ զբաղեցնել ծառայությունների ոլորտը, և աստեղ էլ, գիտեք, այդ շահումով խաղերն են։ Սա շարունակում է մտահոգիչ մնալ»,– ասաց Ավետիսյանը։
Տնտեսագետը նաև հիշեցրեց, որ վարչապետի հայտարարության համաձայն` 2050թ–ին Հայաստանի տնտեսությունը պետք է ՀՆԱ–ի 15-ապատիկ աճ արձանագրի։ Իսկ դրա համար, ըստ Ավետիսյանի, անհրաժեշտ է տարեկան 9.5 տոկոս տնտեսական աճ ապահովել։ Եվ այս տեսակետից, նրա դիտարկմամբ, ՀՀ տնտեսությունը դեռ չի էլ մոտեցել իր առջև դրված նպատակի իրականացման ներուժին։ 2020թ–ի բյուջեով ևս տնտեսական աճի ցուցանիշը (4.9%) գրեթե կիսով չափ զիջում է այս թիրախային ցուցանիշին։
Նշենք, որ վարչապետի վերջին գրառումը թեժ քննադատության թեմա է դարձել։ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը, օրինակ, Facebook-ի իր էջում գրել է, որ ո՛չ 2019-ին, ո՛չ էլ 2020-ին Հայաստանը 1 շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ի ցուցանիշով ո՛չ Վրաստանից, ո՛չ էլ Ադրբեջանից չի անցնի։
Բագրատյանը նշել էր, որ 2018-ին բնակչության մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ով ՀՀ-ն (4212 դոլար) հետ էր մնում Վրաստանից (4717 դոլար) և Ադրբեջանից (4721 դոլար) 12%-ով, իսկ 2017-ին` 5.9%-ով Ադրբեջանից (համապատասխանաբար 3914 և 4147 դոլար) և 11%-ով Վրաստանից (4357 դոլար)։
Ինչ վերաբերում է 2019թ–ին, Բագրատյանի մեկնաբանությամբ, ցուցանիշի «բարելավմանը» նպաստել է ոչ թե տնտեսական աճը, այլ դրամի փոխարժեքի արժևորումը։