ԵՐԵՎԱՆ, 12 դեկտեմբերի — Sputnik. Կ.Պոլսի Հայոց նորընտիր Պատրիարք Սահակ եպիսկոպոս Մաշալյանը սպիտված կլինի լուրջ աշխատել վստահությունը վերականգնվելու ու Թուրքիայի հայ համայնքը վերամիավորելու համար։ Այս մասին Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում ասաց թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը։
Հիշեցնենք, որ Սահակ եպիսկոպոս Մաշալյանը դեկտեմբերի 11–ին Պոլսո Հայոց 85-րդ պատրիարք է ընտրվել։ Հայ համայնքի մի մասը բոյկոտել է ընտրությունները` համարելով, թե եկեղեցական կանոնակարգը խախտվել է։
Ռուբեն Մելքոնյանը կարծում է, որ Մաշալյանի հաղթանակը կարելի է ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական կողմեր ունի։ Ուրախալի է, որ տասներկու տարի տևող քաոսից հետո վերջապես պատրիարք է ընտրվել, ու համայնքը հոգևոր առաջնորդ ունի։ Բայց վատ է, որ համայնքի որոշ ներկայացուցիչներ բոյկոտել են ընտրություններն ու Մաշալյանին որպես լեգիտիմ պատրիարք չեն ճանաչում։
«Խնդիրն այն է, որ ընտրություններին մասնակցելով Մաշալյանը դարձավ Թուրքիայի կառավարության խաղի մաս. կառավարությունն ուզում էր սահմանափակել երկրի քաղաքացի չհանդիսացող թեկնածուների մասնակցությունը։ Այսինքն` նա դարձավ իր հայաստանցի եղբայրների հոգևոր իրավունքների խախտման մասնակիցը», – ընդգծեց փորձագետը։
Ինչու է պատրիարքարանն աջակցել Սիրիայում Թուրքիայի գործողությանը. Աթեշյանի մեկնաբանությունը
Մելքոնյանը կարծում է, որ ընտրությունների կանոնների փոփոխմամբ ու եկեղեցական կանոնակարգի խախտմամբ` Թուրքիայի կառավարությունը կանխել է հայաստանցի թեկնածուի` Տեր Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանի հաղթանակը։ Փորձագետը վստահ է, որ նա կարող էր իր շուրջ համախմբել համայնքն ու հետագայում շատ խնդիրներից խուսափել։ Այս համատեքստում թուրքագետը կարծում է, որ Էջմիածնում ամեն դեպքում կքննարկեն եկեղեցական կանոնակարգի խախտման հետ կապված խնդիրները, թեև Գարեգին Բ–ն շնորհավորել է նոր պատրիարքին։
«Էջմիածնի համար ընդունելի է այն թեկնածուն, որին համայնքն է ընտրել։ Բայց այս հարցը չի կարելի անտեսվել, քանի որ խախտվել են մյուս եպիսկոպոսների իրավունքները», – ասաց նա։
Ինչ վերաբերում է բուն համայնքին` փորձագետի կարծիքով, այն այս պահին երկու մասի է բաժանված։ Հայ պատգամավոր Կարո Փայլանն, օրինակ, արդեն հայտարարել է, որ չի ընդունում Մաշալյանին, համայնքի մի մասն էլ պարզապես բոյկոտել է ընտրությունները։ Բացի այդ, հայերենի ու հայկական դպրոցների պահպանման խնդիր կա։ Մելքոնյանի կարծիքով` եթե Մաշալյանը լրջորեն չզբաղվի այս հարցերի լուծմամբ, իրավիճակն էլ ավելի կսրվի։
Հիշեցնենք` Ստամբուլում 2019թ. մարտի 8-ին 62 տարեկանում մահացավ Պոլսո Հայոց պատրիարք Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Մութաֆյանը։ Նա Պոլսո Հայոց պատրիարքի պաշտոնը զբաղեցնում էր 1998-ից։ Մութաֆյանը դեմենցիա հիվանդության պատճառով 2008-ից գտնվում էր Ստամբուլի Սուրբ Փրկիչ հայկական հիվանդանոցում։
Թուրք պատգամավորը դիմել է մեջլիսին Մեծամորի ատոմակայանի վտանգները ուսումնասիրելու համար
Պատրիարքն անգիտակից վիճակում էր և չէր կարող իրականացնել իր պարտականությունները, ինչից ելնելով էլ 2010 թվականից պատրիարքական փոխանորդ էր նշանակվել Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը։ Թեպետ տեղի հայկական համայնքը բազմիցս հանդես էր գալիս նոր պատրիարք ընտրելու պահանջով, սակայն թուրքական իշխանությունները մշտապես մերժում էին նոր ընտրությունների անցկացումը՝ մեջբերելով 1863թ. Ազգային սահմանադրության դրույթն այն մասին, որ նոր պատրիարքի ընտրություն կարող է անցկացվել միայն գործող պատրիարքի մահից հետո։
«Մերձավոր Արևելքը մեծ տորթ է, որից Թուրքիան ցանկանում է զգալի կտոր կորզել». Գեղամյան
1863 թվականի Ազգային սահմանադրության համաձայն` Պոլսո Հայոց պատրիարքի ընտրությունն անցկացվում է երկաստիճան սկզբունքով: Հոգևոր և աշխարհիկ պատվիրակները միասին են ընտրում պատրիարքին: Ամեն թեկնածու ունի համապատասխանաբար 102 պատվիրակ։