Մհեր Մկրտչյանի մարմնավորած «Միմինոյի» հերոսը՝ դիլիջանցի Ռուբենը, ընկերոջը բացատրում էր, որ ստյուարդեսա Լարիսա Իվանովնան ամեն օր արտիստի է տեսնում, ակադեմիկոսի է տեսնում, Իշտոյանի՜ն է տեսնում, կարող է ձեռքով հպվել, դու ո՞վ էս նրա համար… Իշտոյանին է տեսնում:
Իրական փառքը տարիների հետ չի խամրում, իսկ ժողովրդական սիրո և բարի հիշողության շնորհիվ, նաև շարունակում է փայլել: Հայկական ֆուտբոլի առայժմ անհասանելի բարձրության՝ «Արարատ 73»-ի վառ աստղերից Լևոն Իշտոյանն այսօր ծննդյան 72-րդ հոբելյանն է նշում:
Ֆուտբոլիստի կարիերան բնօրրանը ներկայացնող «Շիրակում» սկսած Լևոն Իշտոյանը, իհարկե, իր լեգենդար թիմակիցների հետ նվաճել է ֆուտբոլային բարձունքներ՝ ԽՍՀՄ առաջնության արծաթե մրցանակ (1971թ.), ապա դարձել ԽՍՀՄ չեմպիոն ու գավաթակիր՝ պատմական 1973-ին, նաև կրկնակի գավաթակիր՝ 1975-ին:
Բայց հարցը միայն ֆուտբոլը կամ ֆուտբոլային նվաճումները չեն, որոնք, իհարկե, արժանի են գնահատանքի ու նաև գնահատվել են, թեկուզ տասնամյակներ անց՝ «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» պետական պարգևով: Բայց հիմնականը, իհարկե, ժողովրդի սերն է, հարգանքն ու հիշողությունը: Թեպետ հիմա գուցե նաև ափսոսանքն այն կապակցությամբ, որ «Իշտոյանի ֆուտբոլային ակադեմիա»-ն, այնուամենայնիվ, վայել էր, որ հայրենիքում լիներ, այլ ոչ միայն հեռավոր ԱՄՆ-ում…
«Արարատ-73»-ի հարձակվողի ֆուտբոլային նվաճումների ու դրանց նրբերանգների մասին մարզական մեկնաբաններն ու գիտակները շատ ավելի բազմակողմանի ու կխոսեն, հնարավոր է նաև` արտահայտվել են տոնական առիթով:
Հետաքրքրականն այն համընդհանուր, առանց չափազանցության՝ ժողովրդական սերն էր, որի հորդուն ալիքների մեջ հայտնվեց Լևոն Իշտոյանը իր խփած անմոռանալի երկու գոլերից հետո:
Ինչն է հունից հանել «Փյունիկի» ֆուտբոլիստին. մանրամասներ հայկական ֆուտբոլի սկանդալից
ԽՍՀՄ գավաթի եզրափակիչ, «Դինամո» Կիև - «Արարատ» Երևան, խաղի վերջին րոպեն է, ու 1:0` հօգուտ մրցակցի: Եվ Լևոն Իշտոյանը գոլ է խփում՝ 1:1… Ըստ կարգի՝ լրացուցիչ ժամանակ, ու Լևոն Իշտոյանը նաև երկրորդ ու հաղթական գոլն է խփում: Այդքան երկար սպասված հաղթանակ ու աներևակայելի ցնծություն: Մի՞թե այդ ուրախությունն ու այն պարգևելուն անմիջական մասնակցություն ունեցած, այն արարած մարդուն հայրենակիցները կարող են մոռանալ:
Իշտոյանի համբավը ոչ միայն կինեմատոգրաֆում է արձագանքվել, այլև ժողովրդական բանահյուսության մեջ: Մասնավորապես, այն նրբերանգով, որ Իշտոյանը դիտվել է, այսպես ասենք, ցանկալի փեսացու՝ շատ օրիորդների համար: Ու այդ տրամադրությունն արտացոլվել է «Մեկ-զրո, օգուտ քեզ, Իշտոյանի կնիկն ես» հանգավորված տարբերակով:
Իսկ հայկական ֆուտբոլային փառքի օրերին նաև սրամիտ անեկդոտներ էին հորինում` ասելով, թե «Բարեկամության ձեռքեր» հուշարձանը (պաշտոնապես բացվել է 1967-ին) ապամոնտաժելու են, տեղը Իշտոյանի ոտքերի արձանը տեղադրեն:
Հա, ու պատմում էին նաև, թե պատմական եզրափակչից հետո, Պելեն վազելիս է եղել Ռիո դե Ժանեյրոյի փողոցներով ու բացականչել՝ ես Իշտոյանն եմ, Իշտոյանն եմ…
Ամեն ժամանակաշրջան, իհարկե, իր հերոսներն ու նկատելի կերպարներն է ունենում: Կարևորը, որ ժամանակի հետ մարդիկ մոռացության չմատնեն: Լևոն Իշտոյանի բախտն այդ առումով, կարելի է ասել, բերել է: Մարդիկ հիշում են, իսկ այսօր նաև շնորհավորում տարեդարձի առթիվ: Ու մենք էլ միանում ենք այդ շնորհավորանքներին:
«Պատանի հայ ֆուտբոլիստները կարող են հայտնվել Պորտուգալիայի սուպեր լիգայում». Ղասաբօղլյան