ԵՐԵՎԱՆ, 6 հոկտեմբերի-Sputnik, Արմենուհի Մխոյան. Արփի լճի հյուսիս-արևելյան ափին Շիրակի մարզի Զորակերտ բնակավայրն է: Արփի համայնքի կազմում ընդգրկված այս գյուղի տարածքում կա մի գերեզմանատուն, որի գերեզմանաքարերն ու տապանները տարբերվում են քրիստոնեական գերեզմաններից:
Արաբալեզու կամ սլավոնական գրառումներով գերեզմանները սուննի կարափափախների կամ ազերիների գերեզմաններ են: Չնայած այդ հանգամանքին, գերեզմաններից ոչ մի քար կոտրված կամ վնասված չէ:
Ինչպես Sputnik Արմենիային հետ ունեցած զրույցի ժամանակ նշեց Զորակերտի վարչական շրջանի ղեկավար Հովհաննես Սուքիասյանը, այս տարածքը հայի ու ադրբեջանցու տարբերության վառ ապացույցն է:
Նախկինում Բալըխլի (թարգմանաբար` ձկնառատ) կոչվող գյուղը եղել է Աղբաբայի շրջանի կազմում՝ Կարսի մարզում:
Մարդկանց մեջ օտարներ չեն լինում. կազակների գերեզմանատունը հայկական լեռներում
1919թ. ապրիլից մինչև 1920թ. հոկտեմբեր` Կարսի մարզը եղել է Հայաստանի առաջին հանրապետության մաս:
Երբ 1920-21 թթ. Կարսի մարզն անցավ Թուրքիային, մարզից միայն Աղբաբայի շրջանը մնաց Խորհրդային Հայաստանի կազմում:
Խորհրդային միության առաջին մարդահամարի տվյալների համաձայն` 1926 թվականին Բալըխլին ուներ 195 բնակիչ, որոնցից 17-ը՝ հայ, 178-ը՝ օսմանյան թուրք կամ ավելի ճիշտ՝ կարափափախ:
Ավելի ուշ, Խորհրդային Հայաստանում բնակվող մահմեդականները, այդ թվում՝ կարափափախները, դասակարգվեցին ադրբեջանցի ընդհանուր անվան տակ:
«Այս գերեզմանատունը կա 1800 ական թվականներից, ու այն ամբողջությամբ պահպանված է, ոչ մի քար շարժած կամ կոտրած չէ: Նույնիսկ կարիք չկա բնակիչներին զգուշացնելու. ժողովուրդն ինքն է գիտակցում, որ գերեզմանը քանդել, կամ քարը կոտրել չի կարելի»,-նշում է Հովհաննես Սուքիասյանը` հավելելով, որ միայն իրենց գյուղի տարածքում չէ, որ գերեզմանները չեն պղծվել. Աղվորիկում, Բյուրակնում նույնպես նմանատիպ գերեզմանները պահպանվում են:
Օսմանյան կայսրության տարածքում բնակվող սուննի կարափափախները (սև գլխարկ կրողներ) դավանում են սուննի ուղղությանը: Նրանք հիմնականում արհեստավորներ են եղել, ինչի մասին վկայում են գերեզմանաքարերի փորագրությունները:
Ադրբեջանցիները, այդ թվում` Բալըխլիի բնակիչները, Խորհրդային Հայաստանից հեռացան հիմնականում 1988-ի վերջերին: