Sputnik Արմենիա, Մարիաննա Փայտյան
«Նաիրյան» վոկալ անսամբլը սկսել է երգերը մեկնաբանել նաև ժեստերի լեզվով։ Հայ դասական կոմպոզիտորների ստեղծագործություններն արդեն հասանելի են նաև լսողության խանգարումներ ունեցող մարդկանց համար։
Լսողության խանգարում ունենալը չպիտի արգելք դառնա աշխարհը ճանաչելու, հասարակական, մշակութային կյանքին մասնակից լինելու համար։ Եթե կերպարվեստն, օրինակ, հասանելի է լսողության խանգարումներ ունեցող մարդկանց համար, որովհետև տեսանելի արվեստ է, ապա երաժշտությունը «փակ» է մնում։
Այն, որ երգերը կվերծանեն նաև ժեստերի լեզվով, սկզբում չէին էլ մտածում, սակայն հերթական համերգին պատրաստվելիս հասկացան, թե որքան անարդար է, որ իրենց երգերը հասանելի չեն կենտրոն հաճախող՝ լսողության խնդիրներ ունեցող երեխաների և ընդհանրապես՝ նման խնդիր ունեցող մարդկանց համար։ Համերգին հրավիրեցին սուրդո թարգմանչի, որն ամբողջ ընթացքում երգերը վերարտադրեց ժեստերի լեզվով։
«Նաիրյան աղջիկները» երգելով են սովորում ժեստերի լեզուն. տեսանյութ
Համերգից հետո որոշցին սովորել ժեստերի լեզուն ու իրենք էլ կիրառել դա համերգների ժամանակ։ Ասում են՝ ժեստերն անգամ լսող մարդկանց օգնում են երգն ավելի լավ հասկանալ, որովհետև շատ պատկերավոր են, շատ գեղեցիկ։
«Մենք պարզապես ժեստը ցույց չենք տալիս, սա երգ է, հետևաբար, նաև ռիթմը փոխանցելու խնդիր կա. դրա համարէլ մեր ժեստերը նաև պարում են»,-ասում է անսամբլի գեղարվեստական ղեկավար Նաիրա Մուղդուսյանը։
Աղջիկներն այնքան են տարվել ժեստերի լեզվով, որ նույնիսկ սովորական զրույցում բառերին զուգահեռ ժեստեր են օգտագործում։
Նրանք ուսումնասիրել են միջազգային փորձը և ասում են, որ փոփ աստղեր, երգչախմբեր եղել են, որ մեկ կամ երկու երգ ժեստերի լեզվով մեկնաբանած լինեն համերգի ընթացքում, բայց որ ամբողջ երգացանկը սուրդո թարգմանված լինի՝ չեն հանդիպել։ Միևնույն ժամանակ, խոստովանում են՝ սկզբում չեն էլ պատկերացրել, թե իրենց գաղափարը կյանքի կոչելն ինչքան դժվար է լինելու:
«Մենք բազմաձայն խումբ ենք, շատ դժվար է երգել մի բան, ժեստերով մեկ ուրիշ բան ցույց տալ։ Օրինակ, պատկերացրեք՝ սոպրանոն երգում է պարտիան, իսկ մենք՝ ալտերս, պահում ենք ձայնը, բայց ցույց ենք տալիս սոպրանոյի երգածը։ Իսկապես շատ դժվար է կենտրոնանալն ու ճիշտ վերարտադրելը»,- ասում է խմբի անդամներից Ելենա Ազարյանը։
Անկախ դժվարություններից՝ «Նաիրյան» վոկալ անսամբլը սկսել է պատրաստել նաև Կոմիտասի գերմաներեն խմբերգերը. հույս ունեն, որ տարեվերջին դրանք էլ պատրաստ կլինեն, թեպետ այստեղ միանգամից երկու դժվարության առաջ են՝ օտար լեզու սովորել և օտար լեզվի բառերը ժեստերի լեզվով վերարտադրել։
«Նաիրյան» վոկալ անսամբլը ձևավորվել է չորս տարի առաջ՝ «Մուղդուսյան» արվեստի կենտրոնի մշակութային ծրագրերի շրջանակում։ Հիմնական նպատակն էր ժողովրդական դասական երգերի հանրահռչակումը, ներկայացումը, տարածումը։
«Հենց սկզբից գիտեի, որ հայկական երաժշտություն ենք ներկայացնելու։ Եվրոպական կոմպոզիտորների գործերն, անշուշտ, լավն են, բայց որքան էլ բարձր մակարդակով ներկայացնես դրանք, միևնույն է՝ եվրոպացու զգացողությունն այլ է, իսկ ամենակարևորը՝ ես ուզում եմ աշխարհին մեր տեսակով ներկայանալ»,-պատմում է անսամբլի գեղարվեստական ղեկավար Նաիրա Մուղդուսյանը։
Երգչախումբն արդեն մի քանի անգամ փոքրիկ դրամաշնորհներ է ստացել, իսկ վերջերս առաջին անգամ նաև պետական ուշադրության արժանացավ՝ ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության կողմից ստանալով դրամաշնորհ՝«Ես լսում եմ քեզ» ծրագիրն իրականացնելու համար։ Ծրագրի շրջանակում խումբը պատրաստվում է համերգի, որի ընթացքում հնչող բոլոր երգերը վերծանված են լինելու ժեստերի լեզվով։
Սոֆի Դևոյան կրտսերն իր պարի դպրոցը կբացի՞. մանրամասներ 17–ամյա արտիստի կյանքից
Հիշեցնենք, որ «Մուղդուսյան» արվեստի կենտրոնը, որտեղ ստեղծվել է «Նաիրյան» վոկալ անսամբլը, և որտեղ երգչախումբն անցկացնում է փորձերը, փակման վտանգի առաջ է։ Ներկայում ստացած դրամաշնորհը բավականացնում է միայն երգչախմբի անդամների աշխատավարձերի համար, իսկ տարածքի գումար նախատեսված չէ։ «Նաիրյանի» աղջիկները հայտնվել են անելանելի թվացող իրավիճակում՝ չպատկերացնելով, թե հետագայում ինչպես և որտեղ են անցկացնելու մի քանի ամսից կայանալիք բարդ համերգի՝ իրենց փորձերը։