ԵՐԵՒԱՆ, 24 յունիսի – Sputnik, Լաուրա Սարգսեան. Խոհանոցէն սպասքի չխչխկոցի եւ հոսող ջուրի ձայն կու գայ, գազօճախի մօտ եռուզեռ է: Հէնց այսպէս կը սկսի այժմ 67 տարեկան Սուսաննա Օհանջանեանի աշխատանքային օրը: Ան արդէն քանի մը օր է, որ պաշտօնապէս կ’աշխատի Հայաստանի առաջին ճաշարանին մէջ, որ աշխատանքի կ’ընդունի թոշակառուներուն:
Ճաշարանը Էջմիածնի մէջ բացուած է երեքշաբթի եւ անմիջապէս մեծ հետաքրքրութիւն յառաջացուցած է ինչպէս տեղի բնակիչներուն մօտ, այնպէս ալ` զբօսաշրջիկներուն: Բոլորին հետաքրքիր է, թէ ինչպէս կ’ըլլայ, երբ կ’այցելես ճաշարան, ուր ամէն ինչ տնական է:
Սուսաննա տատիկին հետ հանդիպեցանք ճաշարանի խոհանոցին մէջ: Ան շփոթած ներողութիւն խնդրեց թափթփածութեան համար. հէնց նոր այցելուներու մեծ խումբ ճանապարհած էին եւ կը պատրաստուէին նորը ընդելունելու:
«Տեսայ յայտարարութիւնը, եկայ աշխատանքի տեղաւորուելու, անցայ փորձաշրջանը եւ ընդունուեցայ աշխատանքի որպէս խոհարարի օգնական», – Sputnik Արմենիայի թղթակիցին հետ զրոյցին պատմեց Սուսաննան:
Անոր համար աշխատանքի ընդունուիլը հաճելի անակնկալ էր. այսօր նոյնիսկ երիտասարդները կը դժուարանան աշխատանք գտնել:
Աշխատանքային օրը կը սկսի առաւօտեան 9-էն, կ’աւարտուի` 18.00–ին: Մէկ ժամ յատկացուած է ընդմիջման համար, որուն ժամանակ աշխատակիցները սուրճ կը խմեն եւ կը զրուցեն, ուժ կը կուտակեն օրուայ երկրորդ կէսին համար:
Տիկին Սուսաննան խոստովանեցաւ, որ տունը նստիլ չի կրնար. երկար տարիներ աշխատած է մեքենաշինութեան գործարանի մէջ եւ վարժուած է աշխատանքի երթալու: Սակայն կրճատման տակ ինկած է, իսկ յետոյ արդէն եկած է թոշակի անցնելու ժամանակը:
Մեզի հետ զրոյցի կը բռնուի նաեւ ճաշարանի ուրիշ աշխատող մը` 65-ամեայ Շուշանիկ Պետրոսեանը: Ան կը պատմէ, որ այս վայրը իրեն եւ միւս թոշակառուներուն ստիպած է կրկին հաւատալ սեփական ուժերուն:
«Մենք կը հասկնանք, որ դեռ ամէն ինչ վերջացած չէ եւ կրնանք աշխատիլ: Չես գիտեր ինչու, թոշակառուներուն բոլորը կը մոռնան, կը կարծեն, որ մեր ժամանակն անցած է», – դառնութեամբ կ’ըսէ ան:
Շուշան տատը ճաշարանի սեփականատէրերուն հետ ծանօթացած է քանի մը տարի առաջ: Այստեղ ան նկարչութեան կը բերէր թոռնուհին. ճաշարանը բացուած է համալիրի մը տարածքին մէջ, ուր հիւրանոց կայ, թանգարան, խմբակներ` անապահով ընտանիքներու եւ հաշմանդամութիւն ունեցող երեխաներու համար:
«Հերթական հանդիպման ժամանակ կատակով հարցուցի ղեկավարութեան` արդեօ՞ք թոշակառուներուն աշխատանքի չեն ընդունիր: Այսպէս տեղեկացայ նախագիծին մասին: Յետոյ աշխատանքի տեղաւորուեցայ որպէս մատուցողուհի», – ըսաւ ան:
Շուշան տատը ատոր համար միայն ուրախ է` աշխատավարձը լաւ լրացում է կենսաթոշակին:
Այստեղ մատուցողուհի կ’աշխատի նաեւ 67-ամեայ Ռիմա Ղազարեանը: 25 տարուայ աշխատանքային փորձէն ետք անոր դժուար էր ձեռքերը ծալած նստիլ: Կինը փորձած է աշխատանքի ընդունուիլ, սակայն ամէն տեղ մերժած են` «տարիքն այն չէ», «մեզի յարմար չէ ան», «թող երթայ թոռները պահէ»:
«Հիմա մեր կեանքն իմաստով լեցուեցաւ: Բնականաբար, կը յոգնինք: Բայց չէ՞ որ երիտասարդներն ալ կը յոգնին աշխատավայրին մէջ: Իսկ աշխատանքային եռուզեռին մէջ ատիկա չես զգար: Ամէն առաւօտ այստեղ կու գանք նոր ուժերով», – վստահեցուց Ղազարեան:
Ճաշարանը մասնագիտացած է հայկական աւանդական խոհանոցի ուղղութեամբ: Տատիկները հայկական բաղադրատոմսերու գաղտնիքները հաճոյքով կը պատմեն այցելուներուն: Ճաշացանկին վրայ շատ են հայկական ուտեսները` «թաւա քիւֆթա»-էն մինչեւ տոլմա եւ քրջիկ: Այստեղ մտադիր են պատրաստել նաեւ աշխարհի ամենահին ուտեստը, որուն մասին ժամանակին ճաշարանին ղեկավարը կարդացած է հայ հին գրականութեան ստեղծագործութիւններէն մէկուն մէջ:
Ճաշարանի հիմնադիր Գրիգոր Մաչանենց–Բաբախանեանի խօսքով` բաղադրատոմսը շատ պարզ է. միսի տապկուած կտորներ փոքր կաւէ ամանի մէջ:
Հարցին, թէ ինչպէս ծնաւ նման ճաշարան բանալու գաղափարը, Գրիգորը պատասխանեց, որ կ’ուզէր լուծել աւագ սերունդի հայրենակիցներու աշխատանքի խնդիրը, ինչպէս նաեւ օրինակ ծառայել միւսներուն:
«Ընդհանուր առմամբ մենք կը կարենանք աշխատանքի վերցնել 10 հոգի: Միակ բանը, ինչ կը պահանջենք մեր աշխատակիցներէն, իրենց զգալ ինչպէս տան մէջ, այցելուներուն ալ ընդունիլ այնպէս, ինչպէս սեփական տան մէջ կ’ընդունէին: Չի կարելի հրաժարիլ մեծահասակ աշխատուժէն: Անոնք ոչ միայն յատուկ եռանգ կը հաղորդեն հաստատութեան,այլեւ իմաստութիւն կը սորվեցնեն այցելուներուն: Իսկ որքան հաճելի է անոնց համար լսել` մայրիկ, խնդրեմ` հաշիւը կը բերէք», – ըսաւ ան:
Իսկ քանի դեռ անձնակազմը ամբողջութեամբ չէ համալրուած, երեք կանանց կ’օգնեն ամառնային սրճարանի երիտասարդ աշխատակիցները: