ԵՐԵՎԱՆ, 28 մարտի — Sputnik, Լաուրա Սարգսյան. Հյուսիս–հարավ ճանապարհը կարող է իսկապես կապել Վրաստանն ու Իրանը ու Տրանսկովկասյան մայրուղու մեկնարկի զարկերակ դառնալ։ Սակայն սա դեռ տեսականորեն: Իրականում ամեն ինչ այլ կերպ է. խնդիրը Հյուսի–հարավի շինարարության լոգիստիկան է։ Սրանում վստահ է «Ապավեն» բեռնափոխադրող ընկերության գործադիր տնօրեն Գագիկ Աղաջանյանը։
Այն մասին, որ Հյուսիս–հարավ ճանապարհը պետք է Բաթում (Վրաստան) ու Բենդեր Աբաս (Իրան) նավահանգիստներն իրար կապով տրանսպորտային միջանցքի մի մաս դառնալ, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ասաց մարտի 27–ին խորհրդարանում։ Կառավարության ղեկավարը ասաց, որ հայկական կողմին հետաքրքրում է ոչ միայն Նինոծմինդա– Բավրա հատվածը, այլև Բաթում – Բավրա հատվածը, քանի որ այդ տրամաբանության մեջ է նաև Հյուսիս–հարավ ճանապարհի շինարարության նախագիծը։
Դրական գնահատելով Բենդեր Աբասը վրացական նավահանգիստների հետ կապելու գաղափարը` Աղաջանյանը նշեց, որ այդ նախագիծը քննարկվում է XX դարի վերջից։ Սակայն ամեն ինչ սահմանափակվում է խոսակցություններով. նախագիծը պահանջում է մեծ միջոցներ, այդ թվում` ֆինանսական։
«Վրաստանը Փոթիից Թբիլիսի երթուղի է անցկացրել, որը հետո կձգվի մինչև «Սադախլո» (դեպի Հայաստան) անցակետ ու «Կարմիր կամուրջ» անցակետ (դեպի Ադրբեջան)։ Այս պահին պատրաստ է մինչև Ռուսթավի քաղաք տանող ճանապարհի բետոնե հատվածը», – Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Աղաջանյանը։
Ընդ որում՝ Վրաստանը ծրագրել է Անակլիայի խորջրյա նավահանգստի շինարարությունը, իսկ Բաթումը կվերածվի միայն տուրիստական կենտրոնի:
Փորձագետը նշեց, որ Հայաստանը կարող էր օգտվել Վրաստանում արդեն իսկ գոյություն ունեցող ճանապարհից ու միացնել Հյուսիս–հարավ մայրուղին «Բագրատաշեն» անցակետի հետ։ Դա թույլ կտար Երևանին խոսել վրացի գործընկերների հետ կառուցված Տրանսկովկասյան մայրուղու մեկնարկի մասին։ Փորձագետը վստահ է, որ դա առաջին հերթին կազդեր եկամտի աճի վրա ու կբարձրացներ երկրի կարգավիճակը։
Աղաջանյանը դատապարտված է համարում դեպի «Բավրա» անցակետ տանող ճանապարհի վրա հենված ծրագիրը. հատվածը ծովի մակարդակից ավելի քան 2000 մետր բարձրության վրա է, այդ պատճառով ձմռանը տրանսպորտի երթևեկության հետ կապված խնդիրներ են առաջանում, մինչդեռ «Բագրատաշեն» անցակետը ծովի մակարդակից 450 մետրի վրա է գտնվում, այդ պատճառով անխափան է գործում։
«Բավրա» անցակետի ճանապարհն անցնում է Խուլո գյուղով և բացարձակ հարմար չէ բեռնահոսքերի սպասարկման համար։ Հաշվի առնելով զբոսաշրջության մասով վրացական իշխանության նախագծերը` Բենդեր Աբբաս – Բաթում երթուղին դժվար թե բեռներ գրավի Իրանից Վրաստան ու հակառակը։
Իր հերթին Վրաստանի միջազգային բեռնափոխադրողների ասոցիացիայի գլխավոր քարտուղար Գիա Ցիպուրիան երթուղին հետաքրքիր է համարում, բայց նույնպես վստահ չէ, որ այն արդյունավետ է։
«Բնականաբար, ինչքան ավելի շատ երթուղի լինի, այնքան ավելի շատ տարբերակ կունենանք, ու այդքան ավելի լավ մեզ համար։ Ճանապարհը կարող է մրցել այլ երթուղիների հետ, սակայն Հայաստանից շատ բան է կախված», –ասաց Ցապուրիան Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում։
Նա ընդգծեց, որ բեռներն առանց այդ երթուղու էլ անցնում են Հայաստանով, թեև ճանապարհները վատն են, քանի որ որոշ դեպքերում Ադրբեջանի կամ Թուրքիայի միջոցով ապրանքներ բերելը ձեռնտու չէ Վրաստանի համար։ Խոսքն օրինակ փայտի տեղափոխման մասին է։ Այն ավելի շահավետ է տեղափոխել Հայաստանի, քան Վրաստանին հարևան այլ երկրների տարածքով։
«Թուրքիայում պահանջում են լրացուցիչ փաստաթղթեր, որոնք Անկարանան է հաստատում, դա ժամանակատար է, իսկ Հայաստանում բավական է սերտիֆիկատ ունենալ։ Մյուս կողմից էլ` «Կարմիր կամուրջ» անցակետը միշտ գերբեռնված է, իսկ Հայաստանի սահմանի անցակետն ավելի ազատ է», – պարզաբանեց Ցապուրիան։
Ընդհանուր առմամբ, Հյուսիս–հարավ ավտոմայրուղու մեկնարկը կավելացնի բեռների հոսքը Հայաստանի միջով։
Հյուսիս—հարավ ճանապարհը անկախ Հայաստանի պատմության մեջ ամենածավալուն նախագծերից է։ Ճանապարհը կկրճատի տարածությունը Իրանի սահմանից մինչև Վրաստանի սահմանը 550–ից մինչև 490 կմ, ինչը կհեշտացնի ելքը դեպի Սև ծով ոչ միայն Հայաստանի, այլև Իրանի համար։