ԵՐԵՎԱՆ, 30 Դեկտեմբեր — Sputnik, Մանվել Մարգարյան. Երկու տարի առաջ Տանզանիայի «Կիլիմանջարո» միջազգային օդանավակայանում ձերբակալվեցին Արտյոմ և Էդուարդ Վարդանյանները:
Հայաստանյան լրատվամիջոցներն ու բնապահպանները հղում կատարելով տանզանական «The Citizen» պարբերականին՝ հաղորդում էին, որ եղբայրները փորձել են բեռնատար ինքնաթիռով տեղափոխել 61 կապիկ և անհայտ ճանապարհով կարողացել են ձեռք բերել կենդանիներին արտահանելու թույլտվություն:
Տեղի իրավապահները պնդում էին, որ այդ փաստաթղթերը տրվել են՝ շրջանցելով Տանզանիայի Բնապահպանության և տուրիզմի նախարար Ջումանե Մագեմբեի՝ 2016թ. մարտի 20-ից ուժի մեջ մտած հրամանը, որով փորձ էր արվում կանխել կենդանիների հոսքը Տանզանիայից։ Թույլտվությունը շնորհելու գործում մասնակցություն են ունեցել Բնապահպանության և տուրիզմի նախարարության բարձրաստիճան պաշտոնյաներ, ովքեր հեռացվել են աշխատանքից։ Ձերբակալվածների թվում էին նաև ոստիկանության աշխատակիցներ: Այս պատմությունը երկու տարի շարունակ պատեհ-անպատեհ առիթներով շահարկվում է մեր բնապահպանների ու հետաքննող լրագրողների կողմից, երբ խոսվում է կենդանիների ապօրինի առք ու վաճառքի, ներկրման ու արտահանման մասին:
«Մենք պարզապես անպատեհ պահի հայտնվել էինք անպատեհ տեղում: Տանզանիայի կառավարությունը որոշել էր կենդանիների միջազգային մաքսանենգության դեմ վճռական պայքար մղել: Քանի որ գործարքը կատարվել էր հրամանից մի քանի օր առաջ, ուստի նրանք որոշել էին մեր գործում ամեն կերպ գտնել հանցակազմ: Ութ ամիս մնալով մեկուսարանում՝ մենք այդուհանդերձ կարողացանք ապացուցել մեր անմեղությունը»,- նշում է Ձորաղբյուրում գտնվող «Ջամբո» պարկ-ռեստորանի տնօրեն Արտյոմ Վարդանյանը: Նրա պնդմամբ՝ այս պատմությանն անդրադառնալով՝ շատերը չեն հիշատակում մի էական հանգամանք. Տանզանիայի դատարանը քննել է գործն ու կայացրել վճիռ, ըստ որի եղբայրներն արդարացվել են և ազատ արձակվել դատարանի դահլիճից՝ իրենց գործում հանցակազմի բացակայության պատճառով, իսկ Տանզանիայի կառավարությունը ներողություն է խնդրել եղբայրներից: Մեր զրույցի ընթացքում այգու տնօրենը ցույց տվեց դատարանի վճիռը:
Արտյոմ Վարդանյանը ցավով նշում է, որ ապատեղեկատվության պայմաններում անհարկի շահարկելով կենդանիների ապօրինի ներկրման թեման՝ ըստ էության վարկաբեկվում է Հայաստանն ու սխալմամբ ներկայացվում որպես կենդանիների թրաֆիկինգի երկիր: Այս երևույթի դեմ պայքարելու փոխարեն՝ բնապահպաններն ու շահագրգիռ անձինք շարունակում են պղտոր ջրում ձուկ որսալ, ինչը ստիպում է գործարարին հարցը լուծել իրավական դաշտում:
Վարդանյանը պատրաստվում է դատական հայց ներկայացնել մասնավորապես էկոլոգիական հասարակական դաշինքի համակարգող Սիլվա Ադամյանի դեմ: Անդրադառնալով կենդանիների ապօրինի ներկրման ու արտահանման թեմային՝ Սիլվա Ադամյանը Սպուտնիկ ռադիոյի եթերում մատնանշել էր հենց Արտյոմ և Էդուարդ Վարդանյաններին. «2016թ.-ին 500 կապիկ Տանզանիայից պետք է տեղափոխեին Հայաստան, սակայն օրենքով սահմանված կարգով արգելվում էր կենդանիներին տեղափոխել այդ տիպի ինքնաթիռով: Նրանց համար սահմանված են հատուկ պայմաններ: Ցավոք սրտի, այստեղ պետք է բարձրաձայնեմ մարդկանց անուններ, ովքեր այսօր էլ հանդիսանում են «Ջամբո» կենդանաբանական այգու տնօրեններ: Դրանք են Արտյոմ և Էդուարդ Վարդանյանները, ովքեր շատ ինտենսիվորեն զբաղվում էին աֆրիկյան երկրներից կապիկների և այլ տեսակի կենդանիների ներկրումներով»:
Արտյոմ Վարդանյանը պնդում է, որ երբեք չի զբաղվել կենդանիների ներկրմամբ, և նման գործունեություն իրականացրել է «Զու ֆաունա արթ» ընկերության հիմնադիր և սեփականատեր Արթուր Խաչատրյանը, ումից էլ ինքը գնել է կենդանիներին:
Վերջինս իր հերթին հրապարակավ հայտարարել է, որ Վարդանյան եղբայրներն անմեղ են, ինքը Տանզանիայում հանգստացող ընկերներին պարզապես առաջարկել է կապիկներին տեղափոխելու համար իր վարձակալած ինքնաթիռով գալ Հայաստան՝ որպես բեռի ուղեկցող և գումար չծախսել տոմսի համար։ Իսկ կենդանիներն օրինական ճանապարհով ձեռք էին բերվել միջազգային ՍԻԹԵՍ կոնվենցիայի կանոնադրության համաձայն:
Արտյոմ Վարդանյանին առնչվող երկրորդ աղմկահարույց միջադեպը կապված է իր տնօրինած պարկ-ռեստորանում 2014թ-ին սատկած բոնոբո տեսակի կապիկի հետ:
Տարածվեց տեղեկատվություն, թե Գվինեայից ներկրված կենդանու անկման պատճառը էբոլա վիրուսն էր: Գվինեան հանդիսանում է այդ մահաբեր վարակի հիմնական օջախներից մեկը, իսկ բոնաբո կապիկը կարող էր լինել այդ վիրուսի կրող: Այստեղ նույնպես կա թյուրըմբռնում: Բոնոբոն Հայաստան ներկրվելու պահին արդեն իսկ տկար էր, և այդ մասին Արտյոմ Վարդանյանը նախապես տեղեկացվել էր:
Բայց խոսքը չէր կարող լինել էբոլայի վիրուսի առկայության մասին, քանի որ պարկ-ռեստորանում կան բժիշկներ, կենդանիների հետ աշխատող մասնագետներ, որոք նման բան թույլ տալ չէին կարող:
Ինչևէ, այգի այցելած առողջապահության ոլորտի ներկայացուցիչներն ու իրավապահներն անցկացրին մանրակրկիտ հետազոտություն, սակայն էբոլայի հետք այդպես էլ չգտան:
«Այդ վիրուսի ինկուբացիոն շրջանն առավելագույնս 21 օր է տևում: Ի տարբերություն շատ հիվանդությունների` այն չունի թաքնված շրջան: 21 օր հետո այդ վիրուսով վարակված կենդանիները մահանում են, իսկ իմ կապիկներն ինձ մոտ էին 2012թ-ից: Այն մարդիկ, ովքեր շփվել են այդ կապիկի հետ այժմ էլ ողջ-առողջ են»,- մեզ հետ զրույցում նշեց Արտյոմ Վարդանյանը:
Գործարարին մտահոգում է այն հանգամանքը, որ հաճախ թեման շոշափում են ոչ իրավասու անձինք ու տգետ գրչակները, ովքեր ապատեղեկատվություն տարածելով՝ փորձում են ստվերել իր գործունեությունը Հայաստանում: Անկախ ամեն ինչից՝ Արտյոմ Վարդանյանը չի ընկճվել, ունի նոր գաղափարներ ու նախագծեր և ցանկանում է Ձորաղբյուրի էկզոտիկ կենդանիների պարկ-ռեստորանը դարձնել Հայաստանում էկո-տուրիզմի զարգացման գողտրիկ անկյուններից մեկը: