Ժաննա Պողոսյան, Sputnik Արմենիա
Մահն անխուսափելիորեն վրա կտա բոլոր մարդկանց, նախաձեռնությունների, գաղափարների ու մտահղացումների վրա։ Սակայն այն ոչ մի դեպքում չի բարձրանա որոշակի բարձրության վրա՝ ենթարկելով իրեն թթվածնային քաղցի ռիսկին։ Հատկապես, երբ խոսքը Հայաստանի մասին է։ Այստեղ մահն աշխատել է շատ, երկար ու ձանձրալի ու արդեն հաստատ մահու չափ հոգնել է։
Եթե Ֆրանսիայում չեն մահանում բանաստեղծները, ապա Հայաստանում՝ լեռները։
Որոշելով միավորել Ֆրանսիայի ու Հայաստանի անմահներին 40 հոգանոց խումբը որոշել էր բարձրանալ Արագած ու գագաթին բանաստեղծություններ ընթերցել։ Կազմակերպիչը Ռուսաստանի գիտության ու մշակույթի կենտրոնն էր։
«3 ժամ վերելքի համար, 2,5՝ իջնելու։ Գագաթին ամեն ինչ արագ ենք անում, մեկ՝ բանաստեղծությունները, երկուս՝ բանաններն ու թեյը, երեք՝ լուսանկարները։ Վերադառնում ենք», — վերելքից առաջ Քարի լճի մոտ մասնակիցներին ասում է հրահանգիչ Էդուարդը։
Վերելքն էլ է սխեմայով. 40 րոպե քայլում, մագլցում, ընթանում են, 7 րոպե հանգստանում, սելֆի անում, բրդուճ ուտում։ Հիմնականում ուսանողներից կազմված խումբը լավ է ծանոթ պոեզիային, իսկ լեռներին՝ այդքան էլ չէ։ Ջրի ու էներգիայի պաշարները վերջանում են դեռ վերելքի առաջին կեսին։
Ոմանք լիճ են վերադառնում, մեկը կատակում է, որ Փաշինյանը շտապ պետք է ասֆալտապատի գագաթ տանող ճանապարհը, մեկն էլ ծխում է՝ իբր այդ բարձրության վրա թոքերն առանց այդ էլ տանջվելու են, սիգարետը չի խանգարի։
«Մենք բարձրանում ենք Արագածի ամենահեշտ գագաթը՝ Հարավայինը։ Այն ընդամենը 3900 մետր բարձրության վրա է», — հրահանգիչներից մեկը փորձում է գոնե որևէ կերպ հույս տալ։ Խմբի մնացած մասը նույն նպատակով հայրենասիրական երգեր է սկսում երգել։
Վերելքի երկրորդ մասը կատարյալ լռության մեջ է անցնում։ Նախ՝ վերելքը գնալով բարդանում է, այստեղ քարից քար մագլցելու համար ստիպված ես բռնվել ինչով կարող ես։ Ու այդ քարերը միշտ չէ, որ կայուն են։
Հետո, բարձրության վրա տեսարաններն աստվածային են։ Մտածում ես միայն շրջապատի գեղեցկության մասին ու փորձում ես հավասար շնչել․ ինչո՞վ մեդիտացիա չէ։
Լերմոնտովը, Վիսոցկին, Եսենինը, Ախմատովան սպասում էին մեզ գագաթին։ Հոգնած ու մրսած խումբը գրքերը գրկած սկսում է սարերի ու պոեզիայի հոգևոր միացությունը։
Իհարկե, երգում են Վիսոցկու «Ընկերոջ մասին երգը»։ Աղջիկները նախընտրում էին տղամարդ բանաստեղծների սիրային քնարերգությանը, բողոքելով, որ զգայուն տղաներ վաղուց չկան։ Իսկ ռուսաստանցիներից մեկը, Ռուսական գիտության ու մշակույթի կենտրոնի աշխատակիցը, կարդաց Վիկտոր Կոնոպլյովի «Любить Армению по-русски» բանաստեղծությունը։ Ուսանողներից մեկը որոշեց առիթից օգտվել ու կարդալ սեփական բանաստեղծությունները՝ փորձելով թաքցնել հուզմունքը։ Թեև դրա մեջ մի փոքր մեծամիտ գերազանցություն կար։
Հենց բանաստեղծությունները վերջացան, արևը դուրս եկավ։ «Ծեսն» աշխատեց։ Իսկ շուտով ձյուն եկավ։
Իջնելն ավելի ուրախ ու աշխույժ է. բարձրանալուց սարի վերջը չի երևում, իսկ իջնելիս Քարի լիճը հրեեեն՝ ներքևում։ Մի քիչ է մնում։ Կես ժամ։ Լավ, 40 րոպե։ Լավ, ամենաշատը մի ժամ։
Երեք ժամ անց մենք հոգնած, փոքր խմբերի բաժանված լիճ ենք վերադառնում։ Ջրի մակերեսը դիմավորում է մեզ տասնյակ որորներով կամ նման այլ թռչուններով, որոնք ուրախանում են մայրամուտին։ Երևան ենք վերադառնում սրտում՝ ոգևորություն, մարմնում՝ ցավ, իսկ գլխում՝ օրհնյալ դատարկություն։
Չնախատեսված առաքելությունն իրականացված է։