Այն, որ Թբիլիսիի արգելքը Վրաստանի տարածքով ավտոտրանսպորտով հացահատիկ տեղափոխելու մասին հետաձգվել է 15 օրով, չի ցրել օդում կախված տագնապը։
Դա ուղղակիորեն դիպել է Հայաստանի պարենային անվտանգությանը։ Մնում է միայն խորհրդածել` արդյո՞ք դա ոչ բարեկամական քայլ է, թե կան տրամաբանական պատճառներ։ Վրաստանի վարչապետ Մամուկա Բախտաձեի` վերջերս կատարած այցը նույնպես պարզություն չմտցրեց։
Առաջին միտքը, որն անցնում է մարդու գլխով` ոչ մի անձնական բան, միայն բիզնես, քանի որ այդ կերպ Վրաստանը դառնում է հացահատիկը Հայաստան տեղափոխելու մենատեր, իսկ ապագայում լիովին կարող է դառնալ հացահատիկի միակ մատակարարը` մթերելով և վաճառելով Հայաստանի հացահատիկը Փոթիի նավահանգստից։ Ֆինանսական օգուտները զգալի կլինեն, բացի այդ կավելանա նավահանգստի և երկաթուղու ապրանքաշրջանառությունը. չէ որ հիմա հացահատիկը հիմնականում առաքում են հայ փոխադրողները, և Թբիլիսին դրանից քիչ օգուտ ունի։
Այդ մասին Еadaily.com պարբերականին տված հարցազրույցում ասել է լոգիստիկայի հարցերով փորձագետ Տիգրան Խաչատրյանը։
«Եթե ամբողջ տրանսպորտային հանգույցը Վրաստանի ձեռքում է, նա կարող է դառնալ հացահատիկի խոշորագույն գնորդ` ինչպես ներքին շուկայում վաճառելու համար, այնպես էլ հայկական կողմին։ Այստեղ կաշխատի մասշտաբի էֆեկտը, և Վրաստանը կարող է Փոթիում հայկական կողմի հացահատիկի համար առաջարկել ամենացածր գները (հաշվի առնելով լոգիստիկ ծախսերը` դա կարող է ավելի շահավետ լինել, քան Նովոռոսիյսկի գները)` դրանով հանդերձ հնարավորություն ունենալով հացահատիկի մենաշնորհային առաքիչ դառնալ Հայաստանի համար։ Դրանից հետո նա արդեն կկարողանա թելադրել իր պայմանները և գները։ Այսինքն, Հայաստանի առջև ծառացած է հացի հարցում Վրաստանից կախվածությունն ուժեղացնելու հեռանկարը», – կարծում է փորձագետը։
Ենթադրվում է, որ բացի զուտ գործարար բաղադրիչից (իսկ ո՞վ չի ուզում ապահովել լրացուցիչ և մեծ շահույթ իր նավահանգիստների և երկաթուղիների համար) այստեղ կարող է լինել նաև այլ ասպեկտ։ Ուստի արտաքին խորհուրդները եթե ճնշում չեն, ապա համառ խորհուրդներ են։
Որքան էլ ԱՄՆ–ը ներողամիտ լինի այն բանի հանդեպ, որ Հայաստանը չի միանում Իրանի դեմ պատժամիջոցներին, նրան և Իսրայելին իրերի նման դրությունը չի կարող դուր գալ։ Բացի այդ, վերջին շրջանում թե՛ ԱՄՆ–ը, թե՛ ՆԱՏՕ–ն ավելի վստահորեն են խոսում Հյուսիսատլանտյան դաշինքին Վրաստանի անդամակցության հարցը գրեթե լուծելու մասին։
Ինչո՞ւ չենթադրել, որ այդ քայլը, որը թույլ կտա Հայաստանին` Ռուսաստանի դաշնակցին, վերահսկողության տակ վերցնել` «թակարդը» ցանկացած պահի շրխկացնելու հնարավորությամբ, արվել է Վաշինգտոնի և Թել Ավիվի հուշումով։ Դե, չարժե նաև մոռանալ Թուրքիայի և Ադրբեջանի մասին, որոնք բազմաթիվ ֆինանսական լծակներ ունեն Վրաստանում։
Իսրայելի պաշտպանության նախարար Լիբերբանը աննախադեպ երկար հարավկովկասյան ճանապարհորդություն է ձեռնարկել` շրջանցելով Երևանը։ Փոխարենը երկու օր անցկացրել է Թբիլիսիում, իսկի Բաքվում մնացել է մոտ մի շաբաթ. իսկը Բաքվի գրանցում ստանալու ժամանակն էր։
Բաքու է մեկնել նաև Էրդողանը։ Եվ, թեև պաշտոնապես նա Իսրայելի հետ վատ հարաբերությունների մեջ է, իրականում սիրող ընկերները միմյանց չեն դավաճանում։ Իհարկե, հնարավոր է, որ Թբիլիսի և Բաքու կատարած վոյաժը Հայաստանի հացահատիկի հետ ընդհանրապես կապ չունի, բայց մեր ժամանակներում դժվարությամբ ես հավատում զուգադիպություններին։
Այնպես որ` հնարավոր է Վրաստանի օգուտը Հայաստանի համար հացահատիկ տեղափոխելուց բավական հաջող գաղափար է որոշ երկրների համար, որոնք ուրախությամբ աջակցում են Թբիլիսիի նախաձեռնությանը։ Հարևան երկրի հետ հարաբերությունների մթագնումը, ֆինանսական և քաղաքական ձեռքբերումների համեմատ, Թբիլիսիի համար ընդունելի գին է։