ԵՐԵՎԱՆ, 14 ապրիլի — Sputnik, Դավիթ Գալտսյան. Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև հարաբերությունների լավածությունը և նրանց դիմակայությունը Սիրիայում կարող է անդրադառնալ նաև մոտակա լոկալ հակամարտությունների վրա, այդ թվում` Արցախի։
ԱՄՆ-ը դաշնակիցները` Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան, հայտարարել են սիրիական ռազմական օբյեկտներին և ենթադրյալ քիմիական զենքի արտադրության ձեռնարկություններին հարվածներ հասցնելու պատրաստակամության մասին։ Մոսկվան սպառնացել է պատասխան միջոցներով, եթե հարվածների հետևանքով տուժեն ռուս զինվորականները։
Որոշ փորձագետներ արդեն հայտարարել են, որ Սիրիայում իրավիճակը կազդի Հայաստանի վրա առաջին հերթին հայ համայնքի և Ռուսաստանի հետ դաշնակցային հարաբերությունների պատճառով։
Սիրիական հակամարտությունում անմիջականորեն ներգրավված է ոչ միայն Ռուսաստանը, այլ նաև հարևան Թուրքիան, ինչպես նաև Հայաստանի համար կարևոր Իրանը` նրա երկրորդ «պատուհանը դեպի աշխարհ»։ Միաժամանակ Թեհրանը հայտարարում է այն մասին, որ Սիրիայում ԱՄՆ-ի կողմից ցանկացած ագրեսիա կստանա լուրջ և կոշտ պատասխան։
Սիրիայի հակամարտությունը կարող է անդրադառնալ Արցախի վրա
Ինչպես Sputnik Արմենիայի թղթակցի հետ զրույցում նշեց քաղաքական տեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը, եթե Սիրիայում դիմակայությունը տեղափոխվի գլոբալ փուլ, ապա տարածաշրջանին մոտ տարածքներում բոլոր հակամարտությունները կարող են թեժանալ:
«Բոլոր այն երկրները, որոնք շահագրգռված են իրավիճակի կայունացման կամ, հակառակը, դրա սրման մեջ, ներքաշված են Սիրիայում ընթացող աշխարհաքաղաքական գործընթացներում։ Նույն ղարաբաղյան հակամարտությունը կարող է դառնալ գլոբալ դիմակայության կետերից մեկը», — ասաց Հակոբյանը։
Նրա կարծիքով` ղարաբաղյան հակամարտությունն ապագայում մյուսների նման կարող է դառնալ միջազգային խաղացողների «բանակցային ռեսուրսի» տարրերից մեկը։
Հակոբյանը նշեց, որ Ադրբեջանում ընտրությունները տեղափոխելը կապված է եղել ոչ միայն ներքին գործընթացների, այլ նաև արտաքին քաղաքական իրավիճակի հետ։
Քաղտեխնոլոգը կարծում է, որ սրման վրա կարող է ազդել նաև Արցախի հարցով բանակցությունների նոր փուլ սկսելու հնարավորությունը։
Նրա խոսքով` բոլոր նախադրյալները կան, որպեսզի աշխարհաքաղաքական խաղացողները ստիպեն հակամարտության կողմերին նստել բանակցությունների սեղանի շուրջ և հանգել ինչ-որ բանի։
«Այդ առումով Ալիևի մոտ ինչ-որ բարդույթ է զարգացել, տպավորություն է, թե ներկա փաստացի ստատուս քվոն սկսել է ավելի մեծ դեր խաղալ աշխարհաքաղաքական հարաբերություններում», — ասաց Հակոբյանը։
Այդ պայմաններում ժամանակ առ ժամանակ, հատկապես նոր բանակցությունների մեկնարկից առաջ, Ադրբեջանի նախագահը փորձում է փոխել ստատուս քվոն։ Դրա հետ կարելի է կապել նաև Ալիևի նախորդ հայտարարությունները «պատմական Ադրբեջանի» մասին։
Ուստի քաղաքական տեխնոլոգը չի բացառում, որ Ալիևը կգործի ավանդական ձևով` կասկածի տակ դնելով Արցախում ներկա ստատուս քվոն։ Հայաստանի հետ սահմանին իրավիճակի սրումը` Տավուշի մարզի ուղղությամբ կրակոցները, տեղավորվում են այդ տրամաբանության մեջ։
Ադրբեջանն ինքն իրեն որոգայթն է գցել Արցախում
«Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի փոխտնօրեն Արա Մարջանյանը նույնպես կարծում է, որ Ռուսաստանի և Արևմուտքի հարաբերությունների սրումը կարող է ազդել մեր տարածաշրջանի, ինչպես նաև ամբողջ մոլորակի վրա։
«Մեծանում են Սիրիայում անսպասելի հակամարտություն սկսելու ռիսկերը։ Ընդհանուր լարվածությունը տարածվում է բոլոր տարածաշրջանների վրա, որտեղ բոցկլտում են լոկալ հակամարտությունները, այդ թվում` արցախյան», — ասաց նա։
Նրա խոսքով` այդ պայմաններում չի կարելի վստահել Ադրբեջանի հոգեբանական և տեղեկատվական սադրանքներին, որոնք դարձել են նոր իրականության տարրեր։
Հայաստանը պետք է շարունակի բազմավեկտոր քաղաքականությունը, ամրապնդի ռազմավարական հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, որպեսզի իրավիճակը դուրս չգա վերահսկողությունից, վստահ է նա։
Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա Բաքուն, ինչպես նշում է Մարջանյանը, հայտնվել է գաղափարախոսական թակարդում։
«Մեծացել է մարդկանց սերունդ, որոնք մտածում են ռևանշի չափանիշներով։ Ցավոք, դա երկիրը կանգնեցնում է փակուղու առաջ», — ասաց Մարջանյանը։
Արցախի հարցն իշխանությանը համախմբելու անկյունաքար է Ալիևների-Փաշաևների համար, որոնք միշտ կօգտագործեն ռևանշի գաղափարախոսությունը` իրենց քաղաքական իշխանությունն ամրապնդելու համար։
«Միայն Ադրբեջանում իշխանափոխությունը և ներքին քաղաքական ուղղությունը փոխելը կարող է բարելավել իրավիճակը Հարավային Կովկասում», — ասաց նա։
Նրա կարծիքով` Հայաստանն այս պայմաններում պետք է պահպանի հարձակողական սպառազինության և պաշտպանական տեխնոլոգիաների հավասարակշռությունը։
Արցախում թեժացումը կարող է խթանել ընդդիմության ակտիվությունը
Արևելագետ Արտեմ Տոնոյանը հնարավոր է համարում Արցախում իրավիճակի վրա Սիրիայի հակամարտության ազդեցությունը։ Նա թեժացման համար հնարավոր պատճառներ է տեսնում այլ ոլորտում։
«Նման հնարավորությունն առավել հավանական է Ադրբեջանում ներքին լարվածության աճի հետևանքով։ Սրումը հնարավոր է, եթե մենք տեսնենք ընդդիմության համախմբումը և երկրի ներսում բողոքների ինտենսիվությունը։ Եթե իշխանությունները վտանգ զգան, իսկ իրավիճակը դուրս գա Ալիևի վերահսկողությունից, ապա նա կփորձի այդ կերպ լուծել ներքին խնդիրները», — ասաց Տոնոյանը։
Նրա խոսքով` իրավիճակի նման զարգացման համար ակնհայտ նախադրյալներ չկան, սակայն որոշակի հետընտրական միտումները կարող են նման հնարավորություն ստեղծել։ Նա ուշադրություն է դարձնում նրա վրա, որ միջազգային դիտորդները լուրջ խախտումներ են արձանագրել Ադրբեջանի նախագահական ընտրություններում։
Բացի այդ, ապրիլի 14-ին ադրբեջանական ընդդիմությունը հայտարարել է համազգային ցույցի օր, ամեն ինչ կախված է նրանից, թե որքան հաջող այն կգործի։