ԵՐԵՎԱՆ, 2 փետրվարի — Sputnik. Հայերը զգալի ավանդ են ունեցել Ստալինգրադի ճակատամարտում տարած պատմական հաղթանակի մեջ. մասնակցել է 30 հազար հայ մարտիկ, որոնցից 10 հազարը զոհվել է։ Այս մասին ուրբաթ լրագրողներին ասաց կապիտան, «Մայր Հայաստան» ռազմական թանգարանի գլխավոր խորհրդական Լիլյա Առուշանյանը։
Ստալինգրադի ճակատամարտում տարած հաղթանակի 75–ամյակի պատվին Երևանի Հաղթանակ զբոսայգում այսօր ծաղկեպսակ են դրել Հավերժական կրակի մոտ։ Միջոցառմանը մասնակցել են Հայրենական մեծ պատերազմի վետերաններ, Հայաստանում ՌԴ արտակարգ և լիազոր դեսպան Իվան Վոլինկինը, Երևանում գիտության և մշակույթի ռուսական կենտրոնի աշխատակիցներ, երիտասարդական կազմակերպությունների ղեկավարներ և անդամներ։
Առուշանյանի խոսքով` մասնակից հայերի կեսից ավելին պարգևատրվել է շքանշաններով և մեդալներով` Սերգեյ Բուռնազյան, Ասքանազ Կարապետյան, Արամայիս Պողոսյան և ուրիշներ։
«Հայերը մասնակցել են Ստալինգրադի ազատագրման համար մարտերում ինչպես պաշտպանական, այնպես էլ հարձակողական շրջանում, ինչպես նաև դաժան մարտերում, որոնք ընթացել են հենց քաղաքում», – նշել է կապիտանը։
Նա նշել է, որ ավելի քան 200 հայ կռվել է Ստալինգրադի օդային բանակների կազմում։ Հայ օդաչուների շարքում եղել են նրանք, ովքեր հերոսաբար կռվել են, այդ թվում` Ստեփան և Վլադիմիր Միկոյան եղբայրները։ Վլադիմիրը մահացել է օդային մարտում` խոցելով թշնամու երկու ինքնաթիռները։
Բացի այդ, ավելի քան հազար հայ տանկիստ մասնակցել են թեժ մարտերի։
Հայաստանում ՌԴ արտակարգ և լիազոր դեսպան Իվան Վոլինկինը նշեց, որ Ստալինգրադի ճակատամարտը ծանր է եղել, տևել 1942-1943թթ–ը։ Այն աննախադեպ է եղել ամբողջ մարդկության համար։
«Մարտեր են ընթացել բառացիորեն յուրաքանչյուր փողոցի, տան, նկուղի համար։ Հիտլերը շտապել է հայտարարել, որ Ստալինգրադը գրավել են, բայց դա չի հաջողվել անել։ Խորհրդային զինվորների տոկունության, արիության, ինքնազոհության, ինչպես նաև նրանց շնորհիվ, ովքեր մասնակցել են այդ ճակատամարտին և սատարել խորհրդային զորքերին», – ասաց ռուս դեսպանը։
Նա ավելացրեց, որ որոշ գնահատականներով` ամենաարյունալի ճակատամարտի ընթացքում երկու կողմերը կորցրել են շուրջ 2 միլիոն մարդ, իսկ Ստալինգրադի հաղթանակը բեկումնային է դարձել Հայրենական մեծ պատերազմի համար, փոխվել է իրադրությունը։
«Այդ ամսաթիվը միշտ կմնա մեր հիշողության մեջ, մենք միշտ կհարգենք Ստալինգրադի մեր պաշտպանների հիշատակը, միշտ կհիշենք նրանց մասին և հիշատակը կփոխանցենք գալիք սերունդներին», – ասաց Վոլինկինը։
Նրա խոսքով` այսօր բոլոր նախկին խորհրդային հանրապետություններում նշում են այս ամսաթիվը` ինչպես վետերանները, այնպես էլ երիտասարդները։
«Կարծում եմ, որ մենք միշտ կնշենք այս հաղթանակը։ Նա ով չգիտի իր պատմությունը, ապագա չունի», – ասաց նա։
Երևանի գիտության և մշակույթի ռուսական կենտրոնում բացվել է «Ստալինգրադի թեժ հետքը» ցուցահանդեսը` նվիրված Ստալինգրադի պաշտպանության մարտական գործողությունները սկսվելու 75–ամյակին և դրան հաջորդած հաղթանակին։
Հայկական ԽՍՀ–ից մոբիլիզացվել է շուրջ 300 000 հայ, այլ հանրապետություններից` 200 000։
Ընդհանուր առմամբ Համաշխարհային Մեծ պատերազմին մասնակցել է 500 000 հայ, սփյուռքի հայերից մոբիլիզացվել է ևս 100 000–ը։ 600 000 հայերից ավելի քան 200 000 մահացել է ռազմաճակատում։