ԵՐԵՎԱՆ, 22 հունվարի — Sputnik. Հայաստանում գիրք կհրատարակվի 1918-20թթ–ին Հայաստանի 1–ին Հանրապետության սպաների մասին, որոնք բռնաճնշումների են ենթարկվել 1937թ–ին։ Այդ մասին լրագրողներին ասաց Հայաստանի Ազգային արխիվի տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանը։
Ժողովածուն նախապատրաստվել է 1918թ–ի մայիսին հռչակված Առաջին հանրապետության 100–ամյակի առթիվ։
Գիրքը կհրապարակվի ռուսերենով, քանի որ, առաջին հերթին, այդ մարդկանց մասին փաստաթղթերի մեծամասնությունը պահպանվել է հենց այդ լեզվով, երկրորդ` ռուսերեն գիրքը կարող են ընթերցել Հայաստանի սահմաններից դուրս։
Հայաստանում խորհրդային իշխանություն հաստատելու մասին համաձայնությունում (ստորագրված 1920թ–ի նոյեմբերին) հայոց բանակի սպաներին ազատ են հայտարարել քրեական հետապնդումից։ Բայց հետո տարել են Ռյազանի համակենտրոնացման ճամբար, որտեղ պահել են մի քանի ամիս։
Նրանց երկար չեն պահել այնտեղ, բայց 30–ականների սկզբին ձերբակալությունները կրկին սկսվել են, մինչև 1937թ–ին գրեթե բոլորին գնդակահարել են։ Փրկվել են քչերը, նրանց թվում` մարշալ Բաղրամյանը։
«Պաշտոնապես բռնաճնշումները պատճառաբանվել են այն անձանց վնասազերծմամբ, որոնք պատերազմի ժամանակ կարող էին 5-րդ շարասյուն դառնալ: Բայց պատերազմը սկսվելուց հետո կյանքը ցույց տվեց, որ թշնամու կողմն են անցել նաև անթերի բնութագրերով զինվորները», – նշեց Վիրաբյանը։
Տարբեր գնահատականներով` Առաջին հանրապետության անկման ժամանակ հայոց բանակում ծառայել է 2,5-5 հազար սպա։